Incorporem el text de la donació del lloc de Vilar de Canes, efectuada l'any 1273 per Guillem d'Anglesola a favor de Bernat de Montpalau, un document poc conegut que s'emmarca dins del procés repoblador iniciat per aquest personatge, senyor de tot el territori del terme general del castell de Culla
Trellat de la donatió de Vilar de Canes
.
Notum sit cunctis quod nos Guillermus de Angularia, per nos et omnes successores nostros, cum hoc publico instrumento perpetuo valituro, damus et in presenti tradimus vobis Bernardo de Montepalatio et Guillerme uxori vestre et successoribus vestris, in perpetuum, illum locum nominatum Vilar de Canes in termino de Culla, per vestrum proprium et franqum alodium, ab omni honere debitorum et alia [in quieti de novo pettitus] expeditum, propter multa ydonea servicia que nobis dicto fecistis et cotidie facitis.
Quiquidem locus afrontatur ex una parte in serram que descendit de Foyes et serra serra vadit usque ad regallum Molinelli, et de secunda parte vadit ad ramblam que descendit de Molinello et vadit usque ad perangustum, et tercia parte in hereditate de rivo Buxi et vadit usque in valle Carbonere, de quarta vero parte in glera vallis Carbonere et vadit glera glera usque ad serram de Foyes.
Quidquid sub dictis afrontacionibus includitur et determinatur damus vobis et vestris successoribus cum terminis, iuribus et pertinentiis suis, et cum domibus, campis, vineis, terris cultis et incultis, plantis, arboribus fructiferis et infructiferis, molendinis, furnis, [fustanis], et cum pratibus, [.....] pexeris, açutis, aquis, cequiis et aqueductibus, et reductibus, et cum montibus, et canalatis, et vestris redemptionibus eorundem, leudis, et cum suis entratibus et exitibus, et cum hominibus et feminibus eidem habitantibus et habitaturis, et cum omnibus suis iuribus nostris nullumque [..... nos] retinentes.
Exceptantes et obstantes de posse iure dominio nostro et nostrumque posse iure dominio mittimus et transfferimus de presenti, ad habendum, tenendum, possidendum, explectandum, etiam ad dandum, vendendum, impignorandum, excomutandum, et ad omnes vestras vestrorumque voluntates perpetuo faciendas, dando tamen primitiam Deo, beate Marie, et Salvatoris de Culla, nos et nostri successores facimus habere et tenere vobis et vestris predictam donationem ut superius continetur, contra omnes persones conquerentes vel aliquid perturbantes obligamus vobis et vestri omnia bona nostra ubique.
Quod est actum idus decembris anno Domini Mº CCº LXX[I]IIº.
Sig+num Guillermi de Angularia qui hec laudamus, concedimus et firmamus.
Testes firmare rogamus [.....] sigillo nostro fecimus roborare.
Sig+num Bernardi de Guimera. Sig+num Geraldi de Romana, milites. Sig+num Arnaldi Astru[ch]. Sig+num Petri Vicent; testibus.
[Sig+num mei Bernardi Pelegrini, notarii Morelle...]