ARXIU VIRTUAL JAUME I
Documents d'època medieval relatius a la Corona d'Aragó
Cartes pobles de les comarques de Castelló
30 d'abril de 2007
Incorporem les cartes pobles de diverses viles i llocs de les terres de Castelló, la major part de les quals estan datades al segle XIII i principalment durant el regnat de Jaume I. Transcrites a partir de les edicions efectuades (amb variants formals) de diversos autors, en especial de la magna col·lecció del professor Enric Guinot. En un futur proper, però, es revisaran tots aquests texts a partir dels manuscrits conservats, com acostumem a fer de manera sistemàtica. Les cartes pobles incorporades corresponen a les poblacions següents: Càlig, Alí, Rossell i El Carrascal (les quatre del terme del castell de Cervera), unes heretats d'Almassora (que no corresponen pròpiament a la carta pobla del lloc), alqueria de Benimahomet (Castelló de la Plana), Albocàsser, Ares, dues cartes relatives a Vilafamés, Castell de Villamalefa, Cabanes, Seca (alqueria de Borriana), Vilanova d'Alcolea, Tirig, Forcall, ratificació de la de Morella, alqueries de Beniayxó i Tahalfazar (actual Bell·lloc del terme de Cabanes), Penya d'Aranyonal i Les Cingles (de Benifassà), dues cartes de Borriol, Peníscola, Alcalà (terme de Xivert), Vistabella, Alforre (lloc de Morella), Benihamer (alqueria de Borriana), moreria de Castelló de la Plana, Alcossebre, Pobla de Benifassà, Torre d'En Besora, Atzeneta, Begís, Vall d'Alba, Coves de Vinromà, ratificació de les aljames de la Serra d'Eslida, Bell·lloc i Albar (actual Pobla de Benifassà), Castellnou i Almedíxer (del terme de Xivert), Malgraner i Fredes (del terme de Benifassà) i Llucena
1274, abril 5
Guillem de Besora i la seua dona, Ròmia, atorguen la carta pobla de la Torre de Vinrobí, actualment la Torre d'En Besora
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 346-348
Notum sit cunctis, quod ego, Guillermus de Besora, et uxor nostra Romia, per nos et omnes successores nostros, cum hoc presenti scripture in perpetuum valituro, damus ad populandum totum terminum de Turre de Vinrabí, ad omnes populatores et habitatores qui in illi sint vel deinde erunt.
Et sic damus totum terminum ab integro, itaquod vos universi populatores et habitatores et successores vestros qui ibi fuerint aliquo tempore, habeatis dictum terminum cum introitibus et exitibus, et cum omnibus pertinentiis suis, cum aquis, rivis et erbis, pasturis, venationibus et lignis, et silvis et montibus et montaneis, planis et ripis et iurgis, cum omnibus iuribus et pertinentiis aliis modo pertinere debentibus.
Salvo tamen quod ego, Guillermus de Besora, retinemus nostram senoria nostra regalia, sicut alius dominibus debet habere senorias, et cum omnibus firmitatem directum, et cum furnos, molinos et molinaria, que ibi sunt vel deinde erunt devesa in illo termino exceptis bovalarium suficientem ad populatores habitatores de illo loco qui ibi sunt vel deinde erunt.
Et etiam Guillermus de Besora, et Romia, uxor eius, per nos et omnes successores nostros, volumus et concedimus, laudamus, cum presenti scripto confirmamus quod vos, dictos et omnes universi populatores et habitatores et successores vestros, sitis populati dictam populationem de Vinrabí ad bonos foros et usus et consuetudines Cesarauguste; itaquod dando fideliter decima domino Deo et sancte ecclesie, et primitia, vestro consilio sitis franchi et liberi et immunes ab omni pravo usu et forum consuetudini, ab omni alio debito servitio privatus alicui.
Et vos universi populatores habitatores, tenendo domum populatam per unum annum, ut dictum est consuetudine de populationem, habeatis, possideatis omnes in simul et unus de per se vestrum hereditatem, cum omnibus supradictis et successores vestri potenter iure hereditario, franque, libere et quiete, in aliquo contravenire mala voce totius viventis personis, ad dandum, vendendum, impignorandum et alienandum quovis modo, et alia vestras voluntates faciendas, vos et filiis vestris, et omnis generatio et potestas, servareque volumus per secula cuncta, sicut melius et sanius et utilius potest dici vel intelligi, sive cogitari, ad omnes vestrum et vestrorum profectum et salvamentum, salvo tamen in omnibus nostro dominio et fidelitate et nostrorum successorum, sicut superius dictum est.
Insuper nos, Guillermus de Besora et Romia, uxor eius, per nos et omnes successores nostros promittimus et convenimus in Dei fide et legalitate nostra, quod vos, universi populatores, habitatores et successores vestri existentibus, bonis et fidelibus et legalis vassallis nostri et nostrorum successorum, itaquod fidelitate, legalitate et dominium nostros in omnibus observetis, quod custodiamus et defendamus et manuteneamus vos, et faciamus custodire, defendere, manutenere in omnibus vestris bonis foris, usibus et consuetudinibus, et inde nos non defuremus vel in aliquo fortiamus seu permitamus, vel sustineamus fortiare vel deforare, immo omnia supradicta et singula attendamus, et faciamus attendere et complere sicut superius continetur, et firmius habeatur et stabilius observetur a nobis, et nostris successoribus non possint in posterum revocari vobis istam cartam, facimus sigillo nostro dependenti munimine confirmatam.
Similiter nos, omnes populatores et habitatores dicti loci, per nos et omnes successores nostros, promittimus et convenimus bona fide et sine fraude, quod sumus boni et fideli legali vassalli in omnibus, vobis, dompno Guillermo de Besora et dompna Romia, uxor vestra, et successoribus vestris, et quod iura vestra et dominium et fidelitate in omnibus observemus, ut superius dictum est.
Nos, Guillermus de Besora, retinemus quod ibi populatores et habitatores de illo loco non possitis vendere de illas hereditates nulla a militibus nec omnis ordini.
Actum est hoc nonas aprilis, anno a Nativitate Domini M CC LXX IIII.
Sig+num G. de Besora. Sig+num Romia, uxor eius, nos que hoc laudamus et confirmamus, testesque firmare rogamus.
Testes huius rei sunt, G. Vives, et A. Seran, et Joan Segura, et P. de la Peladela.
Sig+num G. de Çaera, notari publici de Benaçal, qui hoc scripsi.
1208, novembre 22. Barbastro
Pere II d'Aragó dóna a Guillem de Cervera el lloc de Benifassà
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 87-89
In Christi nomine.
Sit notum cunctis quod nos, Petrus, Dei gratia rex Aragonum et comes Barchinone; cupientes terram nostram populare et reddere populosam et eius ampliationi et propagationi propensius intendere, sicut decet, damus, concedimus et laudamus cum hac presenti scriptura perpetuo valitura vobis, Guillermo de Cervaria, et omni progeniei et posteritati vestre, in perpetuum, ad populandum et edificandum et meliorandum, locum illum nuncupatum Benifazza, in termino civitatis Dertuse, cum omnibus terminis et terminentiis, et pertinenciis suis, cum heremis omnibus et populatis, cum aquis et rivis, et fontibus, cum montibus et planis, et rupibus et petris, cum nemoribus et garricis, cum paschuis et pascheriis, pratis et herbis, lignis et arboribus, cum furnis et molendinis, et cum vallibus et torrentibus, et cum aliis omnibus que dici vel excogitari vel dari vel assignari possunt.
Tali modo quod locum istum predictum, cum terminis suis assignatis et assignandis edificetis, populetis, plantetis et melioretis, et habeatis illum et possideatis cum omnibus supradictis plenarie et potenter, vos, et posteri vestre omnes per nos et successores nostros omnes, in feudum et honorem, ad consuetudinem Barchinone, per secula cuncta.
Nos vero, retinemus nobis et successoribus nostris in perpetuum, in predicto loco de Benifaza et terminis suis omnibus, et in forciis sive forticiis, et munitionibus quibuslibet que ibi erunt vel fieri poterunt, plenam potestatem quandocumque vel quotienscumque a vobis vel successoribus vestris eam nos vel nostri, per nos vel per nuntium nostrum, aut nuntios nostros aut litera querere aut demandare voluerimus unquam.
Preterea damus et concedimus vobis, in perpetuum, omnes populationes quas in partibus illis vel in toto termino Dertuse potueritis facere ullo tempore. Ita quod vos et vestri, per nos et nostros, populationes illas sive castra sive villas sive loca quelibet que ad populationem sive ad culturam trahere et reducere volueritis, habeatis et possideatis sub predicta et simili forma in feudos et honores, ad forum et consuetudinem Barchinone, sicut melius et plenius dici et intelligi potest ad vestrum vestrorumque profectum.
Et ego, Guillermus de Cervaria, corde bono et animo volenti, recipio a vobis, domino meo rege has donationes sive donativa, sicut superius dictum est, et promito et convenio vobis et successoribus vestris, per me et successores meos, quod hec feuda omnia teneamus et habeamus per vos et vestros semper, et faciemus nos et posteritas nostra tota inde homagium et fidelitatem vobis et vestris tanquam dominis nostris, et dabimus de hiis omnibus supradictis nos et posteri nostri, vobis et posteris vestris plenam potestatem, irati et paccati, secundum consuetudinem Barchinone, quandocumque et quotienscumque per vos vel per nuntium aut nuntios vestros vel literas fuimus requisiti. Et erimus inde, vobis et vestris, nos et nostri, fideles homines et vassalli, et faciemus de universis istis supradictis paces et treugas et guerras secundum quod volueritis et mandaveritis nobis.
Nos autem, Petrus, rex supradictum, erimus vobis Guillermus de Cervaria et vestris, per nos et successores nostros, boni adiutores ad hec omnia retinenda, et erimus vobis auctores et defensores contra cunctos homines qui in hoc vos unquam indebite contrariare vel molestare aliquatenus atemptarent.
Datum Barbastri, X kalendas decembris era M. CC. XL. sexta, anno Domini Incarnationis M. CC. octavo, per manum Ferrari, notarii nostri.
Sig+num Petri, Dei gratia regis Aragonum et comitis barchinonensis.
Testes huius rei sunt comes Sancius, Eximenus Cornelli, Assalitus de Gudal, Garsias Romei, Azcennarius Pardi, Martinus de Caneto, Guillermus de Alcalano, Bernardus Ermengaudi, Arnaldus de Medalis, P. de Stangro, Pontius de Villamaiori, Albarus Guterriz, maiordomus, Garsias Guterriz, Didacus Ferrandi, P. Lahyn.
Ego Ferrarius, notarii domini regis hoc scribi feci mandato ipsius, loco, die et era et anno prefixis.
1234, juliol 12
L'Orde de l'Hospital dóna els llocs de Càlig i Alí a Pere de Balaguer i Bernat de Puig, per a repoblar-los a Costum de Lleida
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 106-108
Sicut tempus nunquam est stabile sed fluens defluit, ita quoque ipso cum tempore temporales defluunt actiones; qua propter ad honorem Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen.
Notum sit universis, tam presentibus quam futuris, quos nos frater Hugo de Fullalquerio, Dei gratia magister sancte domus Hospitalis in regno Aragonum et Cathalonie, et castellanus Emposte, habitus pleno consilio, voluntate et delliberatione fratris Guillermi Hugonis, merescalli castri Emposte, et fratris [Dominici] de Antiniana, et fratris Bernardi, comendatoris Dertuse, et fratris Raiscani, comendatoris Cervarie, et fratris Petri de Age, et aliorum quam plurimum fratrum nostrorum, per nos et omnes successores nostros, cum hoc presenti instrumento perpetuo valituro, donamus et in donatione perpetua laudamus et concedimus vobis, Petro de Balaguerio, et vestris, et vobis Bernardo de Podio, fratri quondam Iohannis de Podio, et vestris imperpetuum, duo loca que sunt infra terminos de Cervaria, scilicet vilare de Calig, ubi est quedam piqua petrea iuxta puteum, cum aliis vilaribus et puteis que in circuitu iamdicti vilaris de Ali sunt, sicut per fratrem Raiscani, comendatorem castri Cervarie, mandato nostro vobis aterminatum fuit ut inferius declararur.
Vilare siquidem de Calig aterminatur ab oriente in rivo Sico, a meridie usque ad torrentem ubi apparent rippe rubee versus mare, qui torrens intrat in rivo Sicco; a cierzo afrontat in rivo Sico; a poniente vero affrontat in podio Atalaya, que est versus Cervariam, sicut serra continuatur et aque tempore pluviarum vertuntur et discurrunt.
Vilare autem de Ali affrontat ab oriente in serra versus Calig, ultra torrentem, et vilare de Benigutfur; a meridie autem afrontat in vilare de Beniterey et ultra vilare de Oleya; a circeo affrontat in Petra Parada, ultra torrentes; a poniente vero in aliis montaneis, sicut aque tempore pluviarum discurrunt.
Hec itaque duo loca, scilicet vilare de Calig et vilare de Ali, cum aliis vilaribus et puteis, ut dictum est superius et aterminatum, donamus vobis et vestris et concedimus cum omnibus ingressibus et egressibus, et cum omnibus arboribus et plantis diversorum generum que ibi sunt et erunt, et cum terris cultis et incultis, cum heremis et populatis, garricis et nemoribus, cum aquis, pascuis et ademprivis, cum molinis, fontibus, covis, questiis, et cum trovis et dominio et potestate instituendi homines cuiuslibet nationes sint, exceptis militibus et sanctis.
Ac etiam donamus vobis et vestris predicta loca, cum redditibus et exitibus, cum lignis et cum omnibus sibi undique pertinentiis, ut superius dictum et aterminatum est, et cum omnibus hiis vos et vestros in corporalem possessionem mittimus, et habeatis ita et possideatis vos et vestros, libere et quiete ac absolute, sine aliqua inquietudine et contrarietate alicuius persone.
Et habeatis inde potestatem vendendi, impignorandi et alienandi, et instituendi, cuilibet vobis placuerit, sine aliqua repulsa habita a nobis vel ab alio, exceptibus militibus et sanctis, ut dictum est.
In hominibus, vero, si quis vos vel vestri statueritis infra hos terminos, firmamentum directi et exercitum regalem retinemus, tantum quomodo tamen dominus rex in propria persona fecerit exercitum in Yspaniam, et nos aut comendator ibimus cum eo.
Et promittimus vobis et vestris per nos et omnes fratres Hospitalis, hanc predictam singulariter donationem salvare et deffendere de omni persona, et facere vobis et vestris irrevocabiliter tenere et possidere in sana pace, bona fide et sine enganno imperpetuum. Ita ut vos possitis et vestri inde facere vestram voluntatem, ut dictum est, et quod vos et vestris sitis de hac donatione nobis et domui Hospitalis bona fide, fideles et legales sicut vos nobis melius promisistis.
Dominicaturas autem quas in predictis locis ad proprios usus vestros, et ad vestram propriam laborationem retinueritis, scilicet uterque vestrum et vestri successores ad tria paria bovum, et sic ad VIª paria habeatis, teneatis, possideatis et explectetis secure, potenter, libere et quiete, ad omnes vestras vestrorumque voluntates imperpetuum faciendas, cum arboribus, vineis, et plantis, sine omni gravamine et contrarietate, et sine aliquo exercitu regali et non regali, et quicquid inde facere volueritis, non habita a nobis vel ab alio repulsa faciatis, exceptis militibus et sanctis.
Retinemus autem tantum in nobis et nostris pro dictis dominicaturis, firmamentum directi et fabricam, et fidelitatem in predictis.
Autem locis aliis retinemus furnos, et fabricam, et quintam in hominibus quomodo fecerint nobiscum exercitum regalem predictum.
Et etiam retinemus mensuras mercati, et venationes, in hominibus et populatoribus quos ibi miseritis; ita videlicet quod omnes populatores qui canes et furonem habuerint et tenuerint, dent nobis unum par conillorum cum pellibus, et quartum de porcis, euris, cervis [et] yrcis.
Et nos et nostri successores faciemus vobis et vestris successoribus suppradictam donationem habere, tenere, possidere et explectare inperpetuum, ut dictum est, fide bona et sine enganno.
Predictas siquidem sex pareliatas ad arbitrium boni viri plenissime retineatis, scilicet ad garcatum novum et vetus, quas habeatis, possideatis, teneatis, et explectetis, secure, potenter, sicut vestram bonam adquisitionem, sine aliqua servitute, ita tamen sicut dictum est superius.
Quod est actum IIIIº idus iulii anno Domini Mº CCº XXXº quarto.
Sig+num fratris Hugonis de Fullalquerio, magistri sancte domus Hospitalis in regno Aragonum et Cathalonie, et castellani Emposte.
Sig+num fratris Guillermi Hugonis, merescalli, etc.
1237, juny 17
L'Orde de l'Hospital atorga la carta pobla de Rossell
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 123-125
In Christi nomine.
Sit notum cunctis quod nos, frater Hugo de Fullalquerio, Dei gratia magister sancte domus Hospitalis in regno Aragonum et Catalonie, et castellanus Emposte, assensu et voluntate fratris Arnaldi de Espalargues, militis, et [fratris] Bernardi de Valle Forti, comendatoris de Burriana, et fratri Martini Sanxiz, comendatoris de Maioricha, et fratris Bernardi Salanova, comendatoris Vallismollis, et fratris Arnaldi de Bellovicino, comendatoris de Cervera, et fratris Mathei, capellani nostri, per nos et [omnes] successores nostros, cum hoc publico instrumento perpetuo valituro, damus imperpetuum vobis, Guillermo de Pellaga, et Petro Solerio, et Guillermo Gras, et vestris et omnibus aliis populatoribus quos ibi miseritis ad populandum, totum illum locum qui nuncupatur Rossellus, qui est in termino de Cervaria, sicut affrontat de via qua movet de Caneto et pergit ad vilarem d'en Amigueto, et pergit per rivum de Ulldecona usque ad terminum de Benifaça, et cum Pena de Bel, et in rivo de Vallebona, et pergit per rivum de Cervol usque ad caminum de Caneto.
Sicut affrontat et terminatur, sic damus vobis et vestris cum omnibus planis, montaneis, pascuis, lignis, erbis, nemoribus, garrigiis et aquis, ad omnes vestros usus, tam domos et fortitudinem quam alia, sicut vobis videbitur expedire ibi faciendum.
Predictum autem locum damus vobis et aliis populatoribus quos ibi miseritis et staterint ibi imperpetuum, cum omnibus antedictis et aliis pertinentiis suis, cum ingressibus et egressibus suis, preter dominicaturas quas ibi nos retinemus, tali videlicet modo quod quilibet vestrum et omnium aliorum populatorum quos ibi miseritis habeatis ibi pro vestra hereditate terram sufficientem ad viginti quatuor kaficia Ilerde de frumento, ad omnes vestras voluntates inde faciendas.
Itaquod ipsa omnia possitis vendere vel inpignorare, seu alienare, quoquomodo volueritis cuiuscumque magis vobis placuerit, sine omni faticha quam in nobis vel in nostris successoribus inde facere non teneamini, preter militibus et domibus sive locis et hominibus religiosis, salvo iure et fidelitate nostra et successorum nostrorum.
Retinemus etiam in nobis et nostris successoribus, quod teneamini nobis dare fideliter decimam et primiciam panis et vini tantum, et decimam de oleo et de agnis, capritis, lino et canebo. De aliis vero ortalicis nichil nobis dare teneamini.
Item, retinemus nobis furnos, molendina et fabricas; itaquod teneamur coquere vobis viginti quinque panes pro uno tantum pane; et teneamini vos nobis dare sextamdecimam partem cuiuscumque mensure fuerit pro multura; et pro locido cuiuslibet hereditatis, teneamini nobis dare unam fanecham frumenti et aliam ordei annuatim, ad mensuram Ilerde.
Et nos et successores nostri teneamur ipsas fabricas tenere semper paratas vobis cum nostro carbone, in termino supradicti loci, in ydoneo loco, et faciam vobis exolas, barrinas et rastella, et exadas, cum vestro tantum ferro, sine omni alio loguerio.
Item, retinemus nobis medietatem omnium inventionum que valeant ultra decem solidos, sed a decem solidos infra nichil nobis dare teneamini de ipsis inventionibus.
Item, retinemus nobis quintam in omni lucro quod super sarracenos feceritis, et teneamini nos sequi cum vestra missione quandocumque cum Domino rege in regali exercitu nos opporteat ire, et non aliter.
De venationibus autem quas ibi feceritis nichil nobis dare teneamini, nisi tantum illi qui venatores fueritis, et de illo labore vixeritis, vel ballistarii de monte vel paratores qui teneantur nobis dare unum quarterium de omnibus bestiis feris, et de cirogrillis tria paria quolibet anno. Et isti venatores possint cassare a festo sancti Michaelis usque ad Carniprivias Quadragesime tantum.
Item, retinemus nobis mensuras et pensum ad consuetudinem Ilerde.
Volumus etiam et concedimus vobis, quod super iudiciis et sententiis vobis latis, possitis vos apellare cuicumque volueritis, de illis qui infra terminos de Cervaria permanserint. Iusticias vero et firmamenta directa nobis retinemus ad bonos mores et consuetudines civitatis Ilerde.
Damus etiam vobis supradicta omnia et concedimus tali videlicet modo, quod vos et omnes alii populatores quos ibi miseritis, et cui ibi permanserint aliquo modo, sitis nobis et successoribus nostris legali et fideles, sicut boni vassalli debent esse suis dominis.
Et nos et successores nostri erimus inde semper vobis et vestris successoribus auctores et deffensores faciemus omnia predicta vobis et populatoribus quos ibi miseritis et vestris et eorum successoribus imperpetuum tenere et habere in pace contra omnes personas.
Actum est hoc XVº kalendas iulii anno Domini millesimo CCº XXXº VIIº.
Sig+num mei fratris Hugonis de Fulalquerio, Dei gratia magistri domus Hospitalis in regno Aragonum et Cathalonie, et castellani Emposte.
Sig+num Arnaldi de Spalargues, militis. Sig+num Bernardi de Valleforti, comendatoris de Borriana. Sig+num fratris Martini Sanxiz, comendatoris de Maiorica. Sig+num fratris Bernardi de Salanova, comendatoris Vallemolle. Sig+num fratris Arnaldi de Bellovicino, comendatoris de Cervera. Sig+num fratris Mathei, capellani nostri, qui hoc firmamus et laudamus, et firmare a testibus rogamus.
Sig+num Petri de Bordello. Sig+num Bernardi de Grinio. Sig+num Raymundi Dauder; testium.
Raymundus de Pegarolis, qui hoc scripsit et prenotavit, ut superius notatur.
1237, agost 15
El prior de Santa Cristina de Somport ratifica la concessió d'unes heretats feta als veïns d'Almassora
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 125-126
In Dei nomine et eius gratia.
Manifestum sit omnibus, presentibus et futuris, quod nos N., divina miseratione prior Sancte Christine, de consensu et voluntate capituli nostri damus et concedimus vobis, universis populatoribus nostris de Almaçora, qui ibi nunc estis et in antea ibi eratis, hereditatem illam quam vobis assignavimus in Almaçora et in terminis suis, cum omnibus iuribus suis, videlicet cum aquis, erbis, ingressibus et egressibus; ut illam habeatis et possideatis vos et omnis posteritas vestra, et possitis eam vendere et impignorare quolibet modo, salvo in omnibus iure nostro, quod eam non vendatis ordini alicui, vel militi, vel infanzoni, sine nostro vel nostrorum successorum consilio et consensu.
Et per istam donationem quam vobis facimus et teneamini nobis et successoribus nostris dare decimas et primicias legitime, sine fraude.
Volumus etiam ut teneamini vos et successores vestri in furnis nostris coquere, et in molendinis molere.
Damus insuper et concedimus vobis et omni posteritati vestre, quod sitis populati ad forum et consuetudinem Burriane, et eo utamini et per ipsum vos manuteneatis, regatis, et defendatis ad invicem et in possessionibus hereditatum, et in demandis et vestris usibus et contractibus universis.
Actum fuit hoc XVIIIº kalendas septembris, coram fratre Roderico, comendatore de Almoçora, et fratre Dominico de Almoçora, et fratre Ispano de Castello, et coram Martino de Longa, et Iohane Adalit, et Petro Navarret, et Dominico de Morello, et coram Dominico Messegero, iusticia de Almoçora, et coram Berengario Sancti Clementis, et coram Felicio de Pitarch, adalit, et coram Sancio de Ayerbe, vicinus Burriane.
Et ego Assensius, scriba, mandato N., prioris Sancte Christine, hanc cartam scripsi et hoc sig+num feci sub era Mª CCª LXXª Vª.
1239, març 8. Tarragona
Nunyo Sanç, comte de Rosselló, atorga la carta pobla de l'alqueria de Benimahomet, en terme de Castelló de la Plana
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 142-146
In nomine Domini.
Notum sit cunctis quod nos, Nunus Sancii, Dei gratia dominus de Rossillionis, Vallis de Asperii, Conflent et Cerritane, cum hac presente carta firmiter in perpetuum valitura, gratis et spontanea libera voluntate, pro penso, consilio, et ex certa scientia, per nos et omnes successores nostros damus, concedimus et in presenti tradimus vobis, Raymundi de Rippa, Raymundi Mir, Bernardo de Sancta Digna, Simoni de Sancta Digna, Bernardo de Bemviure, Guillermo de Barbarano, et omnibus successoribus vestris, et etiam illis XLVIII populatoribus quos vos ducetis vobiscum et ducere debetis, et sic eritis inter omnes LIIII, alchariam nostram sive villam que vocatur Benimahomet, et LX iugatas in secamine, in frontaria sive affrontatione dicte ville ubi iam vobis fuerunt assignate.
Quo quidem alcharia sive villa est in termino castri nostri de Castilione, et damus vobis quod habeatis et habere possitis LIIII hospitia sive mansa francha in castro de Castilione, que vobis ibidem incontinenti sint assignata.
Quam quidem alchariam sive villam et predictas LX iugatas de sicamine habeatis, teneatis et possideatis, cum omnibus casis, casalibus, ortis, ortalibus, terris cultis et heremis, vineis, arboribus fructiferis et infructiferis, cum aquis, cequiis, aqueductibus et reductibus, silvis, garricis, nemoribus, cacis sive venationibus, pratis, pratalibus, pascuis, pesqueriis, petrariis, lignis, stratis et caminis, et cum omnibus ingressibus et egressibus suis, iuribus, terminis et pertinentiis ad dictam alcheriam sive villam, et iugatas predictas pertinentibus vel pertinere debentibus longe et prope, et cum omnibus melioramentis que in dicta alcharia sive villa et terminis eius et iugatis predictis feceritis vos et vestri.
Supradictam vero donationem facimus vobis et vestris, sub tali forma et pacto quod vos et vestri detis nobis et nostris bene et fideliter tascham de omnibus bladis, vindemia, olivis, lino et caname; de bladis videlicet dabitis nobis tascham in area, vindemia in vinea, olivis, lino et caname in campis.
Damus etiam unicuique vestrum LIIII unam quarteratam francham pro orto, et vobis sex prenominatis duas quarteradas franquas, ita quod non teneamini nobis vel nostris dare tascham vel facere aliquid aliud servitium de eisdem, vel de terre nascentibus in eisdem.
Predictam igitur alchariam sive villam, et iugatas predictas habeatis et possideatis vos et vestri, cum omnibus iuribus, melioramentis et pertinentiis suis, sicut superius dictum est, ad vendendum, impignorandum, et modo quolibet alienandum, exceptis militibus et sanctis, salva nobis et nostris faticha X dierum; ita quod quando aliquid vel aliquis vestrum voluerit vendere aliquem honorem in dicta alcharea vel terminis eius et iugatis supradictis, quod fatiguet se in nobis vel eo qui locum nostrum tenuerit, et si ipsum voluerimus retinere pro quanto ex altera persona emere voluerit, hoc facere possimus, sin autem faciatis inde vestras voluntates sicut superius dictum est, salvo iure nostro et nostrorum in omnibus, et de pretio quod inde habueritis dabitis nobis et nostris XXam partem.
Item, dabitis nobis et nostris tascam de omni ortalicia quam facietis extra dictas quarteratas franquas.
Retinemus etiam nobis et nostris faticham predictam, scribaniam predictam, fabricam et mercatum in dicto castro, furni et molendina, çabaçequiam, iusticias, hostes et cavalgatas, et specialiter omnia regalia nostra et dominium generale de scribania.
Vero volumus et stabilimus quod detis nobis et nostris de omnibus cartis quas in eadem componetis VI denarios iachensium tantum, et quod nos teneamus ibi tabellionem nostrum publicum, exceptis testamentis et cartis de sponsaliciis in quibus certum numerum non apponimus, excepto quod non possit excedere numerum trium solidorum iachensium, et de inde citra secundum valorem ipsorum instrumentorum.
De fabrica vero dabitis nobis et nostris pro unoquoque pari bovum VI fanechas medio ordeo et frumento, et quod mitamus ibi fabrum bonum et sufficientem, et qui residentiam faciet in dicto castro de Castellione; et si forte esset minus sufficiens vel non bonus aut infidelis, ita quod comuniter de omni populo teneatur pro infideli minus sufficienti vel non bono, quod eiiciatur inde et quod ponatur vel mitatur ibi alius qui sit bonus et sufficiens per baiulum nostrum, et quod ipse faber teneatur ponere vel operari I libram de vestro ferro proprio in vomere, et in omni alio opere pro duobus denariis iachensium, cum carbone dicti fabri, et etiam quod ipse teneatur vobis tenere unam rellam omni tempore condirectam unicuique iugo bovum, et I cribe, et unam cribanellam, et I "exol", et I "escarpre", et I "corbella", et I "destral", et I "rastell", et unam exadam et unam molam, et omnia ista faciat dictus faber cum suo carbone proprio de mercato.
Vero volumus et stabilimus quod vos omnes LIIII et omnes alii qui erunt in subscripta villa et terminis eius et etiam omnes successores vestri, non teneamini dare aliquam leudam vel pedaticum sive mensuraticum, de omnibus rebus vestris propriis quas vendetis vel comprabatis in dicto mercato, tam de omnibus extraneis quam privatis, et quod aliquis vestrum non sit ausus facere alienam rem suam, quod si fecerit perdat hoc quod suum faciet et non est suum et ultra subiciatur pene quam sibi iure evenerit.
Ad furnos vero quos nobis retinemus in dicto castro et predicta villa quos nos debemus tenere condirectos, coquetis ad XXV panes, et quod fornarius sit bonus et legalis. Si forte panis cremabatur vel malemitebatur per culpam dicti fornarii, quod fornarius emendet ipsum vel accipiat ipsum in pasta sua.
Item, de molendina que nobis retinemus moletis ad XIIII partem.
Item, hostes et cavalcatas quas nobis et nostris in vobis et vestris retinemus, facietis nobis et nostris, si necesse fuerit, de Valentia usque ad Tortosam et usque ad Alcaniç, et per eandem rationem in intermedio et circum circa per spatium XX dierum, cum pane vestris et expensis et missionibus.
Item, damus et concedimus vobis universis LIIII et vestris universis aliis populatoribus et eorum successoribus in subscripta villa commorantibus et terminis eiusdem venationes, pasturas, aquas, ligna, petrarias, ademprivia, caminos et stratas, per omnes terminos predicti castri de Castilione, excepta defesa nostra tantum.
Item, volumus et statuimus quod de omni causa vel placito quod agitetur in posse nostro vel baiuli nostri, vel allius qui locum nostrum tenuerit, si appellationem facitis de iudice a nobis vel baiulo nostro, vel locum nostrum tenenti in placito illo constituto, quod nos vel baiulus noster demus vobis duos vel tres homines de vobis aliis convicinis, qui sint comunes et sine aliqua suspitione; et si forte tali non invenirentur inter vos, nos vel dictus baiulus noster aut qui locum nostrum tenuerit, faciamus vobis venire de aliis partibus aliquem iudicem discretum et sapientem, et quod ipse qui placitum amiserit teneatur omnes reficere missiones.
Item, volumus et mandamus quod vos possitis insimul populari et villam construere in villa vel alcharia prenominata, in quocumque loco vobis in ipsa vel terminis suis magis visum fuerit expediri, et quod possitis ibi fortiam et domos construere, et de dicta fortia et villa sitis nobis et nostris fideles et legales in omnibus et per omnis; domos itaque habeatis in dicta villa franchas et sine aliquo censu.
Promitimus etiam vobis quod a duobus annis in antea si vos dictam villam feceritis et omnes insimul populaveritis, quod teneamus ibi vobis furnum ad consuetudinem supradictam.
Volumus etiam quod priusquam fueritis ibi omnes comorantes, quod positis ibidem tenere per vos ipsos fabricam vel fabrum aut fabros qui operantur opera vestra que operare volueritis, hoc tamen salvo quod persolvatis nobis blado de fabrica, sicut superius dictum est, ratione illius fabrice que erit statuta in dicto castro.
Item, bono animo et gratuita voluntate, per nos et omnes successores nostros afranquimus vos, omnes populatores illius ville, et omnes successores vestros franchos et liberos facimus per omnia secula, ab omnia questia, forcia, tolta, ad bonam fidem et bonum et sanum intellectum, et sine omni male ingenio.
Damus etiam vobis predictis Raymundo de Rippa, Raymundi Mir, Bernardo de Sancta Digna, Simoni de Sancta Digna, Bernardo de Benviure, Guillermo de Barbairano, licentiam et potestatem dividendi et distribuendi partem et partes, jugatas et quarteratas, et etiam domos construendas in dicta villa universis ille XLVIII populatoribus quod ducetis vobiscum ad populandum in dictam alchariam et castrum de Castellione, volentes et mandantes quod retineatis unusquisque vestrum VI predictorum vobis et vestris IIas jugatas et Iam cafisadam in dicta alcharia sive villa, pro melioramento, in quocumque loco vobis placuerit, de quibus dabitis nobis et nostris tascham sicut superius dictum est, et etiam quod retineatis vobis et vestris pro melioramento IIas quarteradas franchas, ubi vobis placuerit. Residuum vero dividatis et distribuatis universis aliis populatoribus, secundum quod videbitur expediri, et damus vobis predicta jugata que sit unaquaque de X caficis de Seragossa.
Volumus etiam et mandamus LIIII populatores et vestri et omnes qui in predicta villa erunt et terminis eiusdem, habeatis consuetudines et forum de Fontana et utamini eiusdem, exceptis his que superius retinemus.
Et est verum quod habuimus et recepimus de vobis universis populatoribus predicte ville pro donatione predicta mille LXVII solidos Barchinone, de quibus perpaccatos nos tenemus, renuntiantes exceptioni peccunie non numerate.
Ad hoc nos Raymundus de Rippa, Raymundus Mir, Bernardus de Sancta Digna, Simonis de Sancta Digna, Bernardus de Benviure, Guillermus de Barbairano, recipientes dictam donationem a vobis domino Nunno Sancii, promittimus per nos et nostros et per omnes alios populatores predictos quos ducere debemus, ut dictum est, et per omnes successores eorum, quod omnia supradicta atendamus et compleamus, et quod dictam villa vel alcheriam et jugatas predictas laboremus et populemus suficienter, secundum posse nostrum, et quod demus vobis et vestris fideliter et legaliter omnia iura nostra.
Datum apud Tarrachonam, VIII idus marcii anno Domini Mº CCº XXXº octavo.
Sig+num domini N. Sancii.
Testes huius rei sunt, Ferrerius de Olçeta, Gueraldus de Valentie, Rotlandus Scun, G. Civad, Roy Periç, Raymundus de Sadeva, Bernardus de Cariç, G. repositarius.
Raymundus Carles, mandato domini Nunno Sanç et vice magnifici Iohanni, notarii sui, hanc cartam scripsit et hoc sig+num fecit et suprascripsit in VIIª linea, ubi continetur "et XXIª franchas", et in L, "ubi et vestris".
Sig+num Iohanni, notarii domini Nunno Sanç, qui predicta mandato suo scribi feci, loco die et anno prefixis.
1239, abril 17
L'Orde de l'Hospital atorga la carta pobla del lloc del Carrascal, en terme de Cervera
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 146-147. Hem inclòs un claudàtor amb interrogant al primer paràgraf, ja que sembla que hi ha una manca de text en el manuscrit d'on es va transcriure el document
Notum sit cunctis quod nos, frater Hugo de Fullalquer, Dei gratia castellanus Emposte humilis, consilio et voluntate fratrum nostrorum, scilicet fratris Raymundi de Ceci, preceptoris Cervarie, et fratris Guigno, et fratris Martini Enogia, damus et concedimus vobis, Petro de Cappellano, et Bernardo Guasch, et Balaguerio de Abella, et Arnaldo de Castrobono, et vestris omnes pariter, totam illam hereditatem cum heremis et populatis, quam preceptoris Cervarie [?] in loco nominato Carrascalium, sicut dividit ab oriente in alia populatione dictum Carrascalium, ab occidente in termino de Xert, a meridie in rivo sicco, et in hereditates sarracenorum, a tertio in termino de Caneto et de Jana.
Sicut ab istis quatuor affrontationibus includunt et terminant, sic damus vobis et vestris et omni posteritate vestre, tali siquidem pacto quod inde detis legitime decimas et primicias omnium bonorum quibus vobis Deus dederit, et faciatis omnibus consuetudinibus que aliis populatoribus de termino Cervarie faciunt, totam dictam universitatem, a celo usque in habissum, vobis et vestris et omni posteritati vestre damus imperpetuum, sicut melius et sanius intelligi potest, ad vestrum vestrorumque bonum intellectum et comodum, salvis tamen directis nostris et domui Hospitali.
Si vero dictam hereditatem vendere et impignorare vel alienare volueritis, possitis facere, exceptis sanctis et militibus et eorum uxoribus.
Et nos prenominati populatores, promittimus vobis, fratri Hugonis de Fullalquer, et aliorum fratrum Hospitali, quod ibi laborabimus et seminabimus et cultivabimus, et casis facimus et ibi habitabimus cum omnibus rebus nostris.
Actum est hoc XVº kalendas madii, anno Domini millesimo ducentesimo tricesimo et nono.
Sig+num fratris Hugonis de Fullalquer, Dei gratia castellanus Emposte humilis. Sig+num fratris Raymundi de Teris, preceptoris Cervarie. Sig+num fratris Guigno. Sig+num fratris Martini Eneguiz. Sig+num Guillermi Ruffa. Sig+num Bernardi de Orta, testes huius rei.
Petrus Subdelis, qui hoc scripsit mandato fratris Arnaldi, priori Cervarie, die et anno quo suppra.
1241, agost 30
Guillem Ramon de Viella, en nom del rei Jaume I, atorga la carta pobla del castell de Vilafamés
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 153-155
In Dei nomine et eius gratia.
Manifestum sit omnibus quod nos, Guillermus Raymundus de Viella, cupiens introducere populum christianum in castro qui vocatur Vilafamez, ad laudem et honorem et servitium Dei Salvatoris nostri et beate Marie Virginis, cum consensu et auctoritate domini regis, cum hac presenti carta firmiter perpetuo valitura, donamus, laudamus et concedimus vobis, Dominico Ballistario de Mora, et Arnaldo de Cabrera, Guillermo Guitardo, Martino de Loça et Guillermo Gomiz, et vobis omnibus universis populatoribus de castro quod vocatur Vilafamez, hominibus et feminis que ibi estis nunc, vel in antea veneritis [ad] populandum in dicto castro, omnique progeniei et posteritate vestre, totam hereditatem, domos, vineas et ortos de dicto castro et de termino sui, franchas, liberas et quitias, ad dandum, vendendum, inpignorandum, modo quolibet alienandum, ad omnes vestras vestrorumque voluntates perpetuo faciendas, exceptibus militibus atque sanctis.
Item, donamus vobis et vestris perpetuam et continuam franchitatem ab omni peyta, paria, questia, tolta, forcia, mensuratico, monedatico, bovaticho, omnique mala consuetudine et usu, statutis et statuendis.
Sitis etiam vos et vestri successores franchi, liberi et inmunes, intus termini dicti castri, ab omni pedagio, lezda, portagio, que non detis de vestris rebus propriis.
Et etiam ingressus et egressus, erbas et paschuas, venationes et caças quolibet generis, et arbores fructiferos et infructiferos, et omnes vestras hereditates, franchas, liberas et quietas, et inmunes, et alia que ad usum hominis pertinent universa.
Tamen retinemus nobis et nostris, vel quolibet domino qui fuerit de dicto castro, ut vos et vestri teneamini facere hostem et cavalcatam, cum expensa vestra propria spatio triginta dierum, per totum regnum Valentie.
Retinemus etiam ad opus castri vetatum unumque quondam in tempore serracenorum asignatum fuit.
Damus insuper et concedimus vobis et posteritati vestre, ut sitis populati et semper habeatis forum Cesarauguste, et eo utamini et per ipsum vos manuteneatis, regatis et deffendatis, et adinvicem in possessionibus hereditatum et in demandis et casibus vestrisque usibus et contractibus universitatis [?].
Recipientes vos omnes singulos, presentes et futuros, in mea fide et legalitate, et semper habebimus curam et sollicitudinem de vobis, sicut de nostris fidelibus et legalibus hominibus et vassallis.
Actum fuit hoc IIIº kalendas septembris anno Domini millessimo ducentesimo XLº primo.
Sig+num Guillermi Raymundi de Viella, qui hanc cartam laudo et confirmo testesque firmare rogo.
Testes Guillermus de Lerida et Bernardus Trencavelli, Andreas Verdu, Guillermus Çalvati, Guillermus de Na Grisa, Arnaldus de Ça-Taillada.
Sig+num Berenguer Scriba, qui mandato Guillermi Raymundi de Viella hanc cartam scripsit, loco, die et anno prefixis.
1243, gener 22. València
L'Orde de Calatrava confirma la carta pobla d'Albocàsser
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 162-163
Noverint universi quod nos, frater Luppus Martinez, comendator de Alcaniç et de omnibus domibus et hereditatibus quibus ordo Calatrave viget in regno Aragonie et Valentie, et ego frater Garcias, comendator domus de Borriana, et ego frater Ferrer, prior de Bugarra, et ego frater Blascho Petriç, et ego frater Montaner, nos omnes predicti fratres ordinis de Calatrava, per nos et per totum conventum eiusdem ordinis, ad comunem utilitatem totius conventus eiusdem, intendentes et ad memoriam reducentes devotionem et benivolentiam quam vos, Johannes de Brusca et universi populatores de loco qui dicitur Albocacer, in termino de illis Covis de Avinromano, erga ordinem nostrum habetis; ideoque, cum pleno sensu et memoria, non seducti ab aliquo neque coacti, sed gratis et sponte, damus, concedimus, laudamus et confirmamus cum hoc publico instrumento perpetuo valituro, vobis dicto Johanni de Brusca, et universis populatoribus et habitatoribus, presentibus et futuris, locum illum qui dicitur Albucacer, in termino de illis Covis de Avinromano, cum montibus et silvis, et fontibus, et paschuis, et heremis et populatis, ad bonum forum et consuetudinem Cesarauguste, sicut vobis melius, plenius, datum fuit firmiter et assignatum quondam a dompno Blasco de Alagone.
Statuentes firmiter et confirmantes, ut ea omnia integre sine diminutione aliqua et sine malo usatico et censu, et absque aliquo servitio sive consuetudine, statuta vel statuenda, habeatis, possideatis, explectetis, ad dandum, vendendum, impignorandum, alienandum, et ad omnes vestras vestrorumque voluntates libere faciendas, sicut melius vel plenius potest vel legi, aut intelligi poterunt, ad vestrum et vestrorum comodum et salvamentum, in instrumentis donationis a dompno Blascho de alagone vobis confecto, ad bonum forum Cesarauguste et consuetudinem, sicut superius est expressum.
Retinemus preterea, quod vos nec filii nec successores vestri dictum locum, nec aliquid hereditatum immobilium non possitis vendere, impignorare, sive alienare alio ordini nisi nostro, tamen neque militi sive infanoni.
Et ut presens confirmatio plenius robur obtineat firmitatis, recipimus vos et vestros sub fide Dei et legalitate, et sub virtute ordinis nostri, quod nos nec nostri presentes sive futuri de cetero in aliquo non valeamus revocari, hoc publicum instrumentum nostro sigillo fecimus roborari.
Quod est actum Valentie, IXº kalendas febroarii, anno Domini Mº CCº XL IIº.
Sig+num fratris Luppi Martinez. Sig+num fratris Garsie, comendatoris. Sig+num fratris Ferrari, prioris. Sig+num fratris Blasco Petriç. Sig+num fratris Montaner, nos qui hec per nos et totum conventum de Calatrava laudamus, concedimus et firmamus.
Actum est hoc in presentia Petri, sacerdotis ecclesie Sancti Michaelis de Valentie.
Sig+num Martiniç Roi de Moya, militis. Sig+num Iohannis de Stada. Sig+num Marquesii de Plaença, testium ad hec rogatorum.
Sig+num Guillermi de Jacca, publici notarii Valentie, qui mandato dictorum fratrum de Calatrava hoc scripsit.
1243, gener 23
Carta pobla d'Ares, atorgada per Lladró, senyor de la població
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 164-165
In Christi nomine.
Notum sit cunctis presentibus atque futuris, quod ego, dompnus Latrone, per me et omnes meos presentes atque futuros, et omnes alios qui post me fuerint domini de Ares, dono atque concedo villam cum suis terminis de Ares, ad populandum, ad omnem consilium presentem et ad omnes alios qui nunquam fuerint vicini de Ares, ad bonum forum de Cesaraugusta, franque, libere et quiete, et imperpetuum, cum hac presenti carta perpetuo valitura.
Ita videlicet, quod ego vel meis, nec aliis qui post me fuerint domini de Ares, non faciant aliquam pectam vel forciam, nec aliquam sennoriam vel dominium, nisi ita sicut in foro Cesarauguste continetur; et ita sicuti illud forum postulat et demandat, dando decimam et primiciam.
Et nos, predictus dompnus Latronus, retinemus nobis et nostris in Ares omnes furnos quos nos voluerimus construere ibi, sine aliqua missione vestra de vobis dicto concilio.
Preterea, retinemus nobis et nostris omnia molendina que sunt vel fuerint infra terminum castri de Ares, cum suis aquis, et cequiis, [et capud cequiis], et cum omnibus que ad molendina pertinent vel pertinere debent.
Preterea, retinemus nobis et nostris sex iovatas de terra ad ermo viste ad illa petrafita.
Et dono vobis, consilio de Ares, et vestris, omnes terminos, montes, valles, ortos, ortales, vicinales, deffesas, paschuis et valles, et omnes aquas totius termini, salvis omnis tenedonibus quod vobis assignamus in isto die quomodo superius continetur, hec omnia predicta et singula habeatis et teneatis.
Et etiam dono vobis ad unoquoque quinnone XX [kafficia] terre, et faciatis inde vos et vestri omnes vestras proprias voluntates post unum annum et unum diem, sicut de vestris propriis hereditatibus, franquis, liberis et quietis, sicut predicitur in foro de Cesaraugusta; salva etiam fidelitate nostra nostrorumque in omnibus.
Et si ego, dompnus Latrone, et omnes nostros presentes atque futuros, querebamus facere forciam nec aliquam sennoriam, sicut forum de Cesaraugusta postulat et demandat, vobis concilio et vicini vestri de Ares habeatis posse de complere directum in curia Cesarauguste.
Et nos, predictus dominus Latrone, et omnes nostros qui post nos fuerint dominus de Ares, manuteneri et teneri et observari forum de Cesaraugusta.
Et supradictam primiciam concedo vobis concilio, ego dompnus Latrone, quod mittatis ad opus de illas ecclesias et ad alias messiones de villa de Ares et de suis terminis quomodo debet intrare in forum Cesarauguste.
Et ad maiorem securitatem vestram et vestrorum de vobis concilio, ego dompnus Latrone, per me et omnes meos presentes atque futuros, qui fuerint domini de Ares, super quatuor Dei Evangelia et Crucem iuro vobis et qui post nos venturi sunt, hec omnia predicta et singula attendere et complere sicut melius et utilius potest dicere et intelligere ad vestrum vestrorumque salvamentum, sic me Deus adiuvet, et hec sancta IIIIor Dei Evangelia a me corporaliter manu tacta.
Actum est hoc Xº kalendas februarii era Mª CCª LXXXª prima.
Sig+num dompnus Latrone, per me et omnes meos presentes atque futuros laudo et confirmo, testesque firmare rogo.
Huius rei sunt testes qui ibi fuerunt rogati, don Johannes Perez de Albalat, sig+num. D'en Raguidiis de Calbera, sig+num. Andre de Molinus, sig+num. Vincentius d'Arnas, sig+num. Dominicus Lançola, sig+num. Martinus de Monterion, sig+num.
In hec tempore regnavat dominus Jacobus in Ara[gonum] et in regni Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et dominus Montispesolani. Et in Dertusa dominus Poncius, episcopus eadem civitatis.
Sig+num Petri Emieti [sic], notarii, qui pro mandamiento dompno Latrone hanc cartam scripsit, sigilli sui munimine roboravit, die et anno qui superius nominatis.
1242, febrer 19. Lleida
Jaume I confirma la carta pobla de Vilafamés, atorgada per Guillem Ramon de Viella als seus veïns
Arxiu del Regne de València. Clergat. Montesa. Caixa 2329. Còpia de 1756, feta a partir de l'original conservat a l'Ajuntament de Vilafamés
E. Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes.
València 1991, pp. 165-166. Aquest document està datat pel sistema de "l'Anno a Nativitate Domini", inusual per a l'epoca, però utilitzat amb certa freqüència pel notari signant del document, havent-se pogut comprovar per altres exemples no conflictius que, efectivament, no es tractava d'una errada, raó per la qual, a l'hora d'incorporar-lo a aquest arxiu preferim creure que es va promulgar en 1242, data en què l'itinerari reial situa el monarca a Lleida, i no en 1243 on no hi ha una constància clara. transcripció efectuada el 23-IV-2008 a partir del manuscrit de referència
Noverint universi quod nos, Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgeli et dominus Montispisulani, per nos et omnes nostros successores concedimus, laudamus, et perpetuo confirmamus vobis, universis hominibus christianis habitantibus et habitaturis in castro et villa de Villafames, et eisdem termino et pertinentiis, terras, domos, statica, ortos et hereditates, honores, quos Guillermus Raimundus de Biella asignavit vobis in dicta villa et termino ac pertinentiis eiusdem, et odie possidetis et tenetis.
Itaquod ea omnia vobis a dicto Guillermo Raimundo donata et asignata a modo vobis et vestris successoribus, salva sint et servata imperpetuum, sine preiuditio tamen iuris alieni.
Concedentes et donantes vobis et vestris, inperpetuum, statuta et consuetudines civitatis Valentie, ut deinceps secundum easdem consuetudines omnes causas criminales et civiles, et questiones alias litigetis et easdem valeatis in omnibus secundum eas terminare.
Datis Ilerde, XI kalendas martii anno a Nativitate Domini M. CC. XLII.
Sig+num Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et domini Urgeli, Montispesulani [sic].
Testes sunt: Rogerius, comes Fuxii, Petrus de Montecateno, Gaucerandus de Pinos, Guillermus de Montecateno, Berengarius de Angularia.
Sig+num Guillarmoni Scriba, qui mandato domini regis hec scripsit, loco, die et anno prefixis.
Lecta fuit regi.
1243, juny 19
Ponç de Torrelles, bisbe de Tortosa, atorga la carta pobla de Cabanes
Edició d'enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 170-173
Notum sit cunctis quod nos, Poncius, Dei gratia dertusensis episcopus, et nos Guillelmus, prior eiusdem loci, assensu et voluntate totius capituli nostri, damus et concedimus vobis Johani de Na Rama, Allegre, P. Ferrario, A. Cathalano, Aquiloni de Cabacerio et Bartholomeo de Alcurisia, et omnibus aliis populatoribus presentibus ac futuris, villam de Cabanis cum suis terminis et affrontationibus universis, sicut includitur ab oriente in serra sub Quexa, que dividit cum Albalato; a merydie in visu Mirabeti et in serra que dividit cum Suffera et Rixser, usque in visu de Burriol, de serra in usque ad podium de Gaydones, et de podio de Gaidones usque ad archum sicut dividit cum Villafamez, de archu usque ad mesquitam que dividit terminos de Cabanis et de Benifaxo; a circio in capite honoris Petri Alegre, et sicut terminus dividit ad baranchum de Subarra, [et de barrancho de Subarra] usque ad serram de Quexa, que dividitur cum Albalato.
Sicut dividunt istis terminis et affrontationibus includuntur, damus vobis et vestris in perpetuum per nos et omnes nostros successores dictam villam, cum omnibus terris, lignis, arboribus, aquis, pascuis, ad omnes usus vestros, cum suis pertinentiis et universis ad bene populandum, excolendum et laborandum.
Ita quod in eadem villa instituatis octuaginta populatores qui in ipsa villa hereditatem et suas habeant mansiones continuam residentiam facientes.
Ibidem, infra autem predictos terminos ville de Cabanis supradicte, nostram nobis dominicaturam retinemus.
Damus etiam vobis et vestris in perpetuum vallem de Rixer, in qua vestros ortos construatis. Set in eadem villa retinemus nobis molendina et duos ortos, quorum ortorum unusquisque in se contineat unam fanechatam seminature.
Retinemus etiam nobis et successoribus nostris decimam et primiciam panis, scilicet vini et olei et ortaliciis, et de omnibus aliis fructibus quos terra producit.
Et decimam et primiciam similiter de omnibus animalibus in hunc modum, quod pro vitulo, pullino, eque vel asine, detis nobis pro unoquoque VI denarios iachcenses, et de omnibus autem capris et porcis detis nobis decimam et primiciam fideliter et integre, et de pullis vero et anseribus, si populator unum habuerit vel centum, aut amplius, det nobis pro decima unum quilibet populator.
Item, pro locido retinemus nobis quod unaquaque hereditas populatoris det nobis mediam fanecham tritici et mediam fanecham ordei, liceatque vobis ferrarium vestrum vel ferrarios habere quos volueritis. Si vero ferrarius fuerit indecens vel mali operator, et vos a nobis moniti dictum ferrarium corrigere volueritis, nos ipsum expellere possimus et vos alium inducatis, qui operam faciat populatoribus competenter. Quicumque autem ferrarius aut ferrarii inductus vel inducti fuerint, teneantur opera facere episcopo et priori, que necessaria fuerint laboratoribus nostrarum dominicaturarum, sine omni missione nostra vel expensa, et de locido vero absolvimus omnes populatores ab hoc presenti festo sancti Johannis usque ad duos annos, et ex tunc ab omnibus dictum locidum habeamus.
Item, retinemus nobis quod unusquisque venator predicte ville de Cabanis teneatur nobis dare, si venationem exercerint semel in anno, et in Natale Domini, duo paria cuniculorum.
Item, retinemus nobis omnes furnos et molendina que in termino dicte ville de Cabanis, et in valle de Rixer edificari poterunt; itaquod nos teneamur vobis coquere panem pro vicesimo quinto pane; teneamur vobis bladum molere pro sexta decima mensura.
Si quidem, retinemus nobis et successoribus nostris iusticias et stachamenta atque firmamenta.
Predicta autem omnia damus vobis et successoribus vestris, ad bonas consuetudines civitatis Illerde.
Si vero causa sive placitum fuerit inter vos omnes, et vos vel aliquem de universitate vestra, teneamini sub nostro iudice respondere, qui vobis non possit nec debeat esse suspectus, et si ab illo volueritis appellare liceat vobis.
Ita tamen, quod coram alio iudice a nobis constituto, qui suspectus haberi non possit causam appellationis prosequamini sub eodem.
Et si causa sive placitum inter nos et vos fuerit, liceat vobis semel appellare a baiulo sive iudice nostro, qui ibi pro nobis fuerit institutus ad convicinos vestros.
Et si aliam appellationem facere volueritis ad nos, faciatis eandem.
Idem retinemus nobis exercitum, ut quandocumque episcopus dertusensis, vel ecclesia, exercitum fecerit vel cavalcatam, teneamini sequi ipsum; sed ad cumulum gratiarum, vos ab omni exercitu vel cavalcata absolvimus, ab hoc preterito festo Pasche usque ad sex annos.
De omnibus siquidem inventionibus vel trobis, hanc inde medietatem inventor et nobis aliam retinemus.
Addimus etiam districtius inhibentes, quod nullus miles vel populator seu habitator ville de Cabanis vel totius termini Mirabeti, in cuius termino predicta villa consistit, guerram vel pignus aliquod facere presumat, nisi de spetiali licentia episcopi et prioris liceatque vobis et vestris predecessoribus in perpetuum honores et possessiones predicte ville de Cabanis vendere, inpignorare, vel alienare, omni vestro consimili laboratori, preter militibus atque sanctis.
Quod est actum XIIIº kalendas iulii anno Domini Mº CCº XLº IIIº.
Ego, Poncius, dertusensis episcopus subscribo.
Sig+num Guillermus, prioris. Ego, Dominicus, prior claustralis, subscribo, sig+num. Ego Bernardus, archidiaconus dertusensis, sig+num. Arnaldi, dertusensis sacriste, sig+num. Petri de Podio, dertusensis hospitalarii, sig+num. B. de Fenolario, precentoris Dertuse, etc.
1243, setembre 6
L'Orde del Temple atorga la carta pobla de l'alqueria de Seca, en terme de Borriana
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 173-175
In Dei nomine.
Sit notum cunctis tam presentibus quam futuris, quod nos frater Bernardus de Portella, preceptor Mirabeti et tenens locum magister, cum consilio et voluntate fratris Gauterii, preceptoris domus Valentie et Borriane, fratris Dalmacii de Fenoillario, preceptoris Monsonis, fratris Guillermi de Monte, preceptoris Vilella, fratris Guillermi de Ager, preceptoris Cantevetule, fratris Fulchonis, preceptoris Castelloti, fratris Guillermi de Monteguerino, preceptoris de Corbins, fratris Guillermi Almoravi, preceptoris Exiverti, et aliorum fratrum nostrorum, per nos et omnes successores nostros et fratres Templi, presentes pariter et futuros, cum hoc presenti publico instrumento perpetuo valituro, damus, tradimus, et concedimus imperpetuum, ad populandum, vobis omnibus populatoribus et posteritati vestre, alqueriam nostram que dicitur Seca, que est in termino Borriane, cum omnibus terminis et pertinentiis suis et melioramentis que ibi facere potueritis ullo modo, de celo usque in abissum; mitentes vos in presenti dictos populatores et vestros de predicta donatione corporaliter in possessionem et tenedonem.
Et eam donationem sicuti inter vos per quinones et partes divisa est, vel in antea dividetur, potenter habeatis, teneatis, possideatis et expletetis, ad dandum, vendendum, impignorandum, conmutandum et alienandum, et faciendum omnes vestras vestrorumque voluntates cuicumque volueritis, exceptis tamen et extractis clericis, viris religiosis, militibus et infantionibus.
Si forte vero dictam donationem vel partem eius aliquo tempore vendere volueritis, nobis et successoribus nostris, vos et vestri per decem dies antea significetis, et si voluerimus tenere habeamus per quantum et alia persona daret sinant, faciatis inde vestras voluntates vestro consimil, salvo tamen iure nostro, dominio, et fatica.
Et nos et nostri teneamur hic concedere et cartam vel cartas firmare sine redemptione aliqua pretio seu dono.
Concedimus autem vobis forum Cesarauguste, in caloniis et iusticiis tantum.
Retinemus autem nobis in dicta donatione semper fidelitatem et plenum dominium ac firmamenta omnia, ac hostes et cavalcatas et alia omnia que ad nostrum plenum dominium pertinent vel pertinere noscuntur.
Retinemus etiam ibi furnos et molendina factos et facienda, ita quod semper teneamini venire et coquere ad furnos nostros, et dare nobis per viginti et quinque panibus unum panem.
Et semper similiter veniatis ad molendina nostra et molatis, et detis inde nobis pro multura setzenum seu sexta decimam mensuram vel partem.
Et non liceat vobis unquam ad alia molendina et furnos ire, nec panem coquere in furnellis vestris aut latibus seu lenis.
Concedimus etiam vobis quod in festivitatibus Natale Domini, Pasche et Pentecostes, possitis quilibet vestrum in domibus vestris singulis annis semper coquere, usque ad quinque panes tantum.
Retinemus etiam ibi jovam semel in anno, quam vos et vestri successores faciatis nobis et nostris successoribus una vice in anno, quomodo voluerimus et petemus.
Retinemus autem ibi quintam partem omnium fructuum et expletorum, quos et que habebitis in dicta donatione, scilicet omnis bladi, lini, canabi, leguminum et omnium aliorum bonorum que terra levaverit ac vindemie; ita quod ista quinta pars, presente fratre nostro, baiulo vel nuncio, detur nobis intus in areis de blado et rebus aliis comorantis, et de vindemia intus in vineis, sine missione et expensa nostra aliqua et nostrorum, bene, fideliter, omnia fraude exclusa penitus et remota.
Et fructibus vero arborum que modo ibi sunt vel erunt, nichil teneamini nobis dare.
Retinemus etiam nobis et eclesie decimam et primiciam, quas detis de omnibus bonis que Deus dare vel [.....] dare tenetur quilibet christianus.
Retinemus etiam nobis ibi fabricam, secundum consuetudinem Borriane.
Retinemus preterea ibi [.....] faticam et dominicaturas, sicut iam est divisum inter nos et vos.
De domibus vero et ortis, quas et quos vobis dedimus [.....] et successoribus nostris annuatim, in festo Natale Domini, pro censu, scilicet pro unaqua faneca cum orto, unum par gallinarum tantum.
Nemo [.....] non possitis vel audeatis accipere in comanda, vel nutrire filium vel filiam alicuius militis vel infanzonis.
[.....] aut aliquid aliud unde nostrum dominium vel iura nostra possint diminui vel aliquatenus impediri.
Nemo etiam in [.....]dicarem suam vendere vel alienare alicui, nisi assidue ibi staret.
Prenotata itaquod donationis sub dictis conventionibus [.....] successores inperpetuum habeatis et teneatis potenter, sicut eam vobis assignamus et tradimus in presenti, ita tamen quod semper sitis boni, humiles et fideles, et nunquam inde alium dominum vel patronum eligatis, nisi nos et dominum Templi et fratres nostros presentes [.....].
Quod est actum VIII idus septembris anno Domini Mº CCº XLº tertio.
Sig+num fratris Bernardi de Portella, preceptoris Mirabeti, et tenentis locum magistri. Sig+num fratris Gauterii, preceptoris Valentie et Borriane. Sig+num fratris Dalmacii de Fenoillario, preceptoris Monsonis. Sig+num fratris Guillermi de Monte, preceptoris Vilelli. Sig+num fratris Guillermi de Ager, preceptoris Cantevetule. Sig+num fratris Fulchoni, preceptoris Castelloti. Sig+num fratris Guillermi de Monteguerino, preceptoris de Corbins. Sig+num fratris Guillermi Almoravi, preceptoris Exiverti, qui omnes hoc laudamus, concedimus et firmamus, testesque firmare rogamus.
Sig+num Bernardi de Solanellis, canonici Solsonis. Sig+num Petri de Confluence, capellani. Sig+num Raimundi de Monteacuto. Sig+num Berengarii Veray de Moreta, testium huius rei.
Petrus de Cubellis, domini fratris Bernardi de Portella, predicti scriptor, vissu eidem hoc scripsit suumque sig+num apposuit, cum raso et emendato in XXª VIIª linea, ubi dicitur "vestri", et suppraposito in XXª VIIª ubi dicitur "tantum".
1245, febrer 13
L'Orde de Calatrava atorga la carta pobla de Vilanova d'Alcolea
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 182-184
Sit notum cunctis, quod ego, frater Lopo Martiniz, preceptor de Alcanicio, cum consensu et voluntate fratrum nostrorum Petri Pelagii, et fratris Petri Iohannis, et fratris Petri Eximenez, et fratris Martiniz Rodriguiz, et fratris Gaso, et fratris Petri Martiniz, et aliorum fratrum nostrorum presentium et futurorum, damus et concedimus modo et imperpetuum omnibus populatoribus de Alcolea, eum terminum et locum integriter de Alcolea.
Predictum locum damus vobis et vestris, cum ingressibus et egressibus suis, scilicet ad LXVIª laboratores, et si magis vo[lueri]tis acollire, vel non, quod sit in consilio et voluntate nostra.
Predicta damus vobis et vestris cum montibus et erbis, et fustis, et aquis, et petris, et arboribus, et cum omnibus ibi pertinentibus, secure et potenter, ad bonum forum et consuetudinem Cesarauguste, salvo tamen ius et dominium et fidelitatem ordinis Calatrave, ad omnis vestras et vestrorum voluntatis perpetualiter faciendas.
Preterea retinemus furnos et molendina et domenge.
Et est sciendum quod populatores de Alcolea populantur ad decimam et primiciam, et primiciam sit de consilio, et quod expendat ad voluntatem domini et consilii in ecclesiis et in rebus quod necesse sint in eclesiis et in fortitudine castra, et istud factum quod expendat ad voluntatem domini et consilii.
Prefatus terminus affrontat de una parte cum termino de Miraveto, et cum serra, et de serra per petrafitam, et de petrafita que pergit ad vilarem de Subarra, et de vilare de Subara in directo maris; et de alia parte Almedixer, et de Almedixer sicut dividit cum Covibus de Avinromano, et de parte de Almedixer et venit ad magnum barrancho de Ribatorra, et puia ad sus barrancho barrancho, et puja ad serram de Verixt.
Sicut affrontatur et terminantur predicta, sic damus vobis et vestris ad omnes vestras et vestrorum voluntates imperpetuum, preter militibus et sanctis, salvo tamen ius et dominium ordinis Calatrave, sicut melius dici et intelligi potest, ad comodum et salvamentum vestri et vestrorum.
Actum est hoc idus febroarii anno Domini Mº CCº XLº quarto.
Sig+num fratris Loppo Martiniz, preceptoris de Alcanicio. Sig+num Petri Pelagi. Sig+num fratris Petri Iohannnis. Sig+num fratris Petri Eximenez. Sig+num fratris Martiniz Rodriguiç. Sig+num fratris Gaço. Sig+num fratris Petri Martiniç, qui hoc concedimus et iussimus scribi et firmari.
Sig+num Petri Olzina. Sig+num Iohannis Soler. Sig+num Iohannis Solerii, testium.
Raymundus de Peguerolis, qui hec scripsit et hec signum fecit, die et anno quo supra.
1245, setembre 13
Joan de Brusca atorga la carta pobla de Tirig
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 191-192
Sit notum cunctis, quod nos, Johannes de Bruscha, et coniug mea Berengaria, uterque nostrum pro toto, per nos et per omnes nostros, cum hoc publico instrumento perpetualiter valituro, damus et stabilimus vobis, Monteserrato, et Tarascono, en An Falchs, et populatoribus quos ibi miseritis et vestris successoribus et heredibus, imperpetuum, scilicet omnem illum locum de Tirixt ab integro, cum terminis et pertinentiis suis.
Damus vobis et vestris, nos et nostris, in hunc videlicet modum que prefatum locum populetis bene et legitime, nostre voluntati et vestre, ad viginti populatores ibi suficientes, salva tamen nostra quinnonia in omnibus.
Prefatum locum vobis et vestris damus et stabilimus iuribus hereditatoribus, ad bonum forum et consuetudinem civitatis Cesarauguste, in quo ipsum a domino Blascho adquisivi, et fratrum de Calatrave.
Prefatus locus afrontat, de una parte, in termino de Cervaria, ad Rocham Rubeam, et vadit ferire ad serram apud Covas, et pergit serram serram aquam versantem usque in Valletorta, et vadit rivum amunte ad Castellar Gros, et ad terminum de Catino, et vadit serram serram aquam versantem apud Tiryit, et redditur usque in termino de Cervaria, ad Rocham Rubeam.
Sicut a dictis terminis prefatus locus terminatur et afrontatur, sic damus et stabilimus vobis et vestris, cum ingressibus et egressibus suis, secure et potenter, et directis et pertinentiis, et cum aquis et petris, et lignis et saxis, et erbis et fustis, et venationibus et arboribus diversum generum, et pascuis, et cum omnibus melioramentis quos ibi facere poteritis, et cum omnibus que illi loci pertinentibus pertinent et pertinere debent, aliquo modo nec aliqua ratione; in hunc videlicet modo que prefatum locum habeatis, teneatis, posideatis et expletetis.
Ita tamen, que unusquisque predictorum viginti laboratorum per seipsum et sui successori, nobis et nostris successoribus censum ibi faciatis, scilicet unusquisque quinque quarterias frumenti, boni et recepturi ad mensuram Tarrachone, quem nobis et successoribus nostris in perpetuum detis annuatim in festo Sancte Marie augusti, sinne omni missione nostra, in pace et absque omni contradictu, in statuto loco et absque omni alio usatico, et servitute, et fatigua.
Item, que de hoc non eligatis nec proclametis alium dominum nec patronum, nisi nos et successores nostros, et possitis vendere, impignorare, sive quolibet modo alienare, si vobis placuerit, vestris consimilibus, salvo tamen iure et censu nostro et dominatione et fidelitate.
Adhuc etiam retinemus ibi furnos et molendina, et dominationes et iuredictiones et firmamenta, et salva tamen in omnibus nostra fidelitate.
Et vos et vestri sitis nobis legales et fideles in omnibus, et nos et nostri erimus inde legales actores et defenssores contra omnes personas, et predicta omnia facere, habere, tenere et posidere in pace.
Insuper volumus et mandamus quod decimam detis fratribus Calatrave, bene et legaliter, deinde aliquod non teneamini illis dare nec facere, nisi nobis et successoribus nostris, ut superius prenotatur.
Quod est actum idus septembris anno Domini millesimo CCº XLº quinto.
Sig+num Johannis de Bruscha. Sig+num Berengarie, coniugis sue, qui hec concedimus et rogamus scribi et firmari.
Sig+num Johannis. Sig+num Guillelme, filii eorum, firmancium. Sig+num Galliani. Sig+num Guillermi Guitardi. Sig+num Petri Gaucii, testium.
Raymundus de Pegueroles, notarius publicus, hec scripsi et hoc sig+num fecit, die et anno prenotatis, cum litteris supprapositis in IIIIª linea.
1246, maig 6
El lloctinent de l'infant Pere de Portugal atorga la carta pobla del Forcall
Arxiu del Regne de València. Batllia, lletra E, expedient 111, f. 30v. Còpia de 1755
E. Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament valencianes medievals. València 1991, pp. 192-194. Transcripció efectuada el 23-IV-2008 a partir del manuscrit de referència, mantenint com a data la que figura al document, tot i que no sembla normal la manera de realitzar-la. Ara bé, cas que la paraula "mensis" en realitat fóra qualsevol de les tres opcions possibles, és a dir, "kalendas", "nonas" o "idus", el document com a molt oscil·laria entre el 26 d'abril i el 10 de maig
In Dei nomine.
Notum sit cunctis, quod nos, Petrus Nuñez, alcayde Morelle, tenens locum domini infantis Petri Potugalii, filli quondam nobilis regis Portugali, a mandato domini regis Aragonum, per nos et omnes successores nostros dono et concedo vobis, Raymundo de Aquiloni et Domi[ni]co Sanxo del Quanizar, et Joanni Campana, et Guillermo Serra, et Arnaldo Martin, et Arnaldo de Barbera, et Berengario de Aquiloni, et Balagario de Mores, et Nasio, et Pascasio Sancti Petri, et Vitali, et Raymundo Exervit, et omnibus universis populatoribus, ad forum et consuetudinem Morelle, illam terram et illum locum quem magis volueritis et meliorem cognoveritis, ad faciendam et ad constituendam aldeam sive alchaream, infra istas afrontationes, scilicet del maso Vincentii de la Roureda usque inferius, et de manso Ferrari de Brusca inferius, et sic vadit aqua de barrancho de fratre Eximeni, et vadit ferire ad hereditatem Bernardi de Calvera, et sic dividit hereditates Bernardi de Calvera, et sic dividunt hereditates de la Todolella, et sic termini Morelle dividunt cum Villoris, et sic dividit Ortells, et de hereditate Petri Serre ad inferius.
Hanch autem donationis et concetionem facio vobis hominibus supradictis, et universis populatoribus, sicut superius dictum est, et vestris, cum terris, aparamentis, cum hermis et lauratis, cum lignis, aquis, herbis, fontibus, cum rupibus et nemoribus, cum viis, introitibus et exitibus, et melioramentis, et cum omnibus suis pertinentiis, generaliter et especialiter, et cum omnibus aliis quo ad ussum hominum pertinentibus, sicud melius et utilius inteligi potest, ad bonum vestrum vestrorumque intelectum, nec excogitari.
Et retineo nobis tantum in dominatione furnos et molendina facta et facienda, et justicias, justitiarum, et omnes jurisdictiones sive dominationes, ad bonum forum consuetudinem Morelle.
Quod est actum VIº mensis madii [sic] anno Verbi Incarnati millesimo ducentesimo quadragesimo sexto.
Sig+num Petri Nuñez, alcayde Morelle, qui hec laudo et concedo, et testes firmare rogo.
Sig+num Martini Juliani. Sig+num Petri Sanctii de Montalvan. Sig+num Dominici de Beltal. Sig+num Portespana, testium.
Raymundus Vitalis, capelanus de Linola, qui hec scripsit iussi Domini[ci] de Remolins, nottarii Morelle, et hoc sig+num fecit.
1250, febrer 12. Morella
Jaume I atorga la carta pobla de Borriol
Arxiu Municipal de Castelló de la Plana. Pergamins. Còpia autoritzada de 1318
Transcrit el 25 d'abril de 2007 a partir del manuscrit de referència
Hoc est translatum de verbo ad verbum bene et fideliter sumptum, videlicet pridie nonas julii anno Domini millesimo CCCº Xº VIII, cum auctoritate tamen et decreto venerabilis Johannis de Bruscha, justicie Morelle, a quodam privilegio regio in pergameno scripto, sigillo cereo apendicio sigillato, non raso nec cancellato, nec in aliqua sua parte abolito seu viciato, tenor cuius sequitur in hunc modum:
Noverint universi, quod nos, Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; per nos et nostros damus et concedimus per hereditatem propriam, francham et liberam, vobis Bernardo de Maderes, Bernardo Aguiló, Raymundo et Berengario d'Agiló, Arnaldo Barberà, Guillermo Escuder, Ferrario de Bruscha, Bernardo de Quadres et Berengario Bertrandi, et vestris et cui volueritis imperpetuum, totam villam de Burriol.
Quam villam habeatis cum pratis, pascuis, herbis, lignis, silvis, venationibus, aquis, molendinis, furnis factis et faciendis, et omnibus terminis et montibus et planis, et quibuslibet aliis terminis, heremis et populatis, introitibus, exitibus, affrontationibus, et suis pertinentiis universis a celo in abissum, ad omnes voluntates vestras et vestrorum, cuicumque volueritis faciendas, exceptis militibus, clericis, et viris religiosis.
Retinemus tamen ibi hostes et cavalcatas, et causas criminales et civilis.
Et quod faciatis secundum quod fecerint alii habitatores Valentie.
Et quod hinc ad decem annos aliqua predictorum non vendatis.
Concedimus etiam vobis, quod predictam villam cum suis terminis possitis inter vos dividere, et ibi alios populatores, quot et quos volueritis, populare.
Et retinere vobis et dare illis quos ibi populaveritis, secundum voluntatem et arbitrium vestrum. Et divisionem quam inde feceritis, laudamus, concedimus et confirmamus.
Datum Morelle, pridie idus februarii anno Nativitatis Domini millessimo CCº quinquagesimo.
Sig+num Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Monispesulani.
Testes sunt: Petrus Cornelli, maiordompnus Aragonum, Petrus de Montecatheno, Raymundus de Montecatheno, Guillermus de Angularia, Eximinus Petri.
Sig+num A. de Ulmo, qui mandato domini regis, pro Gonçalbo Petri, eius notario, hec scribsit loco die et anno prefixis.
Sig+num Johannis de Bruscha, justicie Morelle predicti, qui huic translato actoritatem suam prestitit et decretum.
Presentibus testibus Raymundo Castell, notario de Xiva, et Dominico Sent Martí.
Sig+num Mathei d'Albarels, publici notarii Morelle, qui viso originali huic transllato, me pro teste subscribo.
Sig+num Dominici Ros, notarii Morelle publici, qui viso originali huic translato, pro teste me subscribo.
Sig+num Bartholomei d'Almenar, actoritate domini regis Aragonum publici notarii per totam terram et dominacionem eiusdem, qui predictum translatum scribsit et de mandato dicti justicie eius iussu actoritatem suam aposuit, et clausit die et anno in prima linea contentis.
1250, febrer 16. Morella
Jaume I ratifica els límits del territori del terme general del castell de Morella, axí com els establiments fets per Blasco d'Alagó
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Benifassà. Pergamins. Carpeta 421, nº 17P. Còpia simple coetània
Transcrit el 25 d'abril de 2007 a partir del manuscrit de referència
Manifestum sit omnibus presentibus atque futuris, quod nos, Jacobus, Dei gracia rex Aragonum, Maioricarum et Valencie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani; recognoscentes esse ad utilitatem nostram et habitatorum castri et ville adque aldearum Morelle, cum presenti carta pepetuo valitura donamus, concedimus et laudamus, atque in perpetuum confirmamus vobis, omnibus et singulis habitatoribus ville et aldearum Morelle, presentibus et futuris, omnes terminos, hereditates, possessiones, vobis assignatas per Blaschonem de Alagone, condam defunctum, sicuti illos vobis in tempore populacionis divisit et assignavit, et sicut eas et eos nunc habetis et possidetis.
Sic incipiens in prima parte in valle de los Pardos, et per vallem vallem vadit ad illam costam que dicitur Andador, et ibi dividit terminum cum Monte Rubeo. Et transit per illas picoças et descendit per illos cerros. Et transit per congustum illarum penarum de Herbers Inferiori, eodem Herbers intus stando. Et transit per illas penas, et vadit ferir ad fundonem de l'Escalerola, dicta Scalerola intus stando. Et transit omnes valles, et vadit ferir ad molinarem. Et deinde vadit ferir ad Pennam Flor, et reddit per serram sursum, et vadit ferir ad illas Talayas de Maria. Et transit per illam serram de los Comos, et includit intus Frideis, et vadit ferir ad Milgraneram. Et vadit ferir deinde ad illos angustos de Benifaza, et includit intus Benifazan. Et reddit per serram de Benifaza, et transversat omnes valles et includit intus Bel, et vadit ferir ad castellum de Cervol. Et transversat per fundum de Vallibona, et exit ad Serram. Et transversat omnes valles et dividit terminum cum Xert. Et descendit per illas lomas, et transversat vallem qui venit de Valivana, et dividit terminum cum Cervera. Et ascendit per illam serram, et dividit terminum cum Chatin. Et vadit ferir ad Vallem Tortam, Cathí intus stando. Et transversat Vallem Tortam, et ascendit per serram, et dividit terminum cum Albocazar, sicut aque vertuntur, et per serram serram vadir ferir ad illam ramblam que descendit de la Salzadela, et per baranchum baranchum includit intus illum planum del Cirer, et per barranchum barranchum redit ad Portum de Prunilles, ad viam que vadit apud Valenciam. Et descendit per barranchum Rubrosum, et vadit per cerram in antea, per fundum de Canalielas. Et dividit terminum cum Hares, et includit intus Canalielas. Et dividit terminum cum Cuilyar, per Coladiello Pinoso, per orielam del Campielo Sico, et vadit ferir ad Alcantariela. Et redit super Alcantariela per baranchum sursum, et vadit ferire ad penna de la Calzada de la Cabriella. Et per penam penam vadit ferir ad penam de la Cabriela. Et per illam calzadam descendit, et vadit ferir ad rivum de las Albaredas. Et per rivum rivum vadit ferir ad Matam de Enego Sanz, dicta Mata intus stando. Et transversat rivum qui venit de Cantavelya, et vadit ferir ad vilar de la Maleha. Et transversat serram, et per illam viam vadit ferir ad Turrim de la Criazo, et dividit terminum cum Holocau. Et per baranchum baranchum vadit ferire ad serram de la Chova de Albaro, et per serram serram, sicut aque vertuntur, vadit ferire ad Almenarellam. Et de Almenarella vadit ferire ad penam del Carro, et per cerrum cerrum dividit terminum cum Castelot, et vadit ferire ad illam carascham del Bivallo. Et transversat illas valles, et transversat rivum de Vergantes per fundonem del Vilar de Nicholao, et ascendit ad serram de Monte Nigrillo, et descendit per barranchos de Mont Nigrillo. Et reddit ad vallem de los Pardos.
Et sicut supradicte affrontaciones ambiunt per circuitum undique, et ut in cartis Blaschoni de Alagone vobis facte continetur, ita semper vos et successores vestri habeatis, teneatis, possideatis et expletetis viriliter et potenter, sine aliquo impedimento alicuius viventis persone.
Et si aliquis forte contravenire, ut superius dicitur voluerit, nos vos dictos terminos iuvabimus deffendere et emparare, tanquam nostra propria, sine aliqua diminutione.
Item, concedimus vobis omnibus et singulis, presentibus et futuris, quod quilibet vestrum possit facere vetatum sive clapers cirogrillorum in sua hereditate, libere, et bovalarium competentem ad opus sui bestiarii de arada.
Item, concedimus, laudamus, atque in perpetuum confirmamus vobis, omnibus et singulis, omnes hereditates sive possessiones que condam fuerunt illorum hominum qui fuerunt contra nos in guerra cum Blaschone de Alagone, quos nos eiecimus de Morella. Ita quod eas habeatis, teneatis, possideatis et expletetis vos, et quos volueritis inperpetuum, ad dandum, vendendum, et modo quolibet alienandum, et ad omnes vestras vestrorumque voluntates perpetuo faciendas, exceptis militibus et sanctis, super illos silentium imponentes.
Dantes vobis plenum posse, quod si aliquis in aliquo loco terminorum tangeret vel contraveniret, aut impediret, aut in aliquo loco supradictorum, nobiscum et sine nobis omnino deffendatis, non expectata persona nostra vel mandato, imo quicquid inde feceritis super deffensione terminorum, ratum et firmum habebimus semper, tanquam a nobis factum.
Preterea, promittimus vobis, fidelibus nostris habitatoribus ville Morelle et aldearum eiusdem, presentibus et futuris, per nos et omnes nostros successores, quod castrum sive villam de Morella, neque aldeas vel aliquam aldeam eiusdem non vendimus, comutabimus, neque dabimus alicui viventi persone, ecclesiastice vel seculari, set castrum et villam et aldeas penes nos semper retinebimus, et dominio nostro regio vos nunquam eiciemus aliqua ratione vel causa. Imo ipsum castrum militi vel homini nostre creatione et damus vel vobis si magis volueritis, ad custodiendum tradimus, et non alicui alteri viventi persone. Salva semper fidelitate nostra in omnibus et per omnia.
Et ut hec omnia prescripta simul et singula a nobis vobis conventa, sanius et firmius semper observentur, in Deum tactis corporaliter sacrosanctis quatuor Evangeliis iuramus.
Data Morelle XIIIIº kalendas marcii anno Domini Mº CCº XLº IXº.
Sig+num Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli, domini Montispesullani.
Testes huius rei sunt: Petrus, archiepiscopus tarraconensis; frater Andreas, episcopus Valentie. Guillermus de Entença, Petrus Cornelii, maiordomus Aragonum, Raymundus de Liçana. Eximinus de Urrea, Guillermus de Angularia, Eximi[n]us Petrus, repositarius. Berengarius de Tamarito, Petrus Martini de Luna, Petrus Sesse.
Sig+num Arnaldi de Ulmo, qui mandato domini regis pro Gonçalvo Petri, eius notario, hec scribi fecit, loco die et anno prefixis.
1250, març 5
Ponç de Torrelles, bisbe de Tortosa, atorga la carta pobla de les alqueries de Beniayxó i Tahalfazar (actual Bell·lloc), en terme de Cabanes
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 218-220
Notum sit cunctis, quod nos, Poncius, Dei gratia episcopus dertusensi, et nos Guillermus, prior, assensu et voluntate nostri capituli, per nos et omnes nostros successores, damus et concedimus vobis Guillermo Columbi, Petro Pallarés, Bernardo de Puteis, Aguiloni de Cabanes, et omnibus aliis populatoribus presentibus atque futuris, terminum alchariarum de Beniayxó et de Tahalfazar, in quibus villam vestram construetis vos et laboratores vestri.
Tales terminos assignamus, sicut [sint et] dividitur cum termino de Benifamez, et vadit ad mesquitas dominicature nostre, et vadit al podium Perealach, et de podio Perealach ascendit podium Grossum, et vadit ad barrancum intra encontre de Subarra, et vadit in serram de Albalato, et reddit ad penes et ad petram fitam. Et dividit cum Alcoya, et descendit ad vilarium de Aladreny, et ascendit ad serram de Berriz, sicut aque versant et reddit ad terminum de Benifamez.
Sicut istis terminis et confrontationibus dicta villa includitur et terminatur, ita tamen vobis et vestris damus et cum presenti tradimus, cum terris cultis et incultis, introitibus et exitibus suis, planis, montaneis, lignis, nemoribus, arboribus generum diversorum, aquis, fontibus, pratis, pascuis, et suis pertinentiis omnibus.
Damus et concedimus ad populandum, et colendum et laborandum, ita tamen quod in dicta villa de Beniayxó et Tahalfazar, et suis terminis superius assignatis, instituatis octuaginta populatores, et de [.....] qui vobiscum habeant hereditates francas, liberas et quietas, ad omnes vestras omnimodas voluntates vestrorumque faciendas.
Retinemus tamen nobis et nostris successoribus decimam et primiciam panis, scilicet vini et olei, et de omnibus aliis fructibus quod terra producit, et decimam et primiciam similiter de omnibus animalibus, in hunc modum: pro vitulo, pullino, eque vel azine, detis nobis decimam et primiciam fideliter et integre; de pulis vero et anseribus [.....] si populator unum habuerit aut centum vel amplius, det nobis unum pro decima quilibet populator.
Et pro locido retinemus nobis, quod pro unaquaque hereditate populator det nobis unam fanecham, scilicet mediam tritici et mediam ordei.
Liceatque vobis ferrarium vel ferrarios habere quos volueritis. Si vero ferrarius fuerit indecens vel malus operator, et vos a nobis moniti dictum ferrarium corrigere volueritis, nos ipsum expellere possimus, et vos alium inducatis, qui operam faciat populatoribus competenter.
De locido vero absolvimus omnes populatores usque ad festum sancti Johannis Baptiste primo venturo, et ex tunc dictum locidum habeamus.
Item, retinemus nobis omnes furnos, et molendina, que in predicto loco fieri potueritis; ita quod nos teneamini vobis coquere panem pro vicesimo quinto pane, et teneamur vobis bladum molere pro sexta decima mensura.
Siquidem, retinemus nobis iusticias, firmamenta et statuta nostra predicta, ac omnia damus vobis et successoribus vestris ad bonas consuetudines civitatis Ilerde.
Si vero causa vel placitum fuerit inter vos omnes et vos vel aliquem de universitate vestra, teneamini sub nostro iudice respondere, qui vobis non possit esse suspectus, et si ab illo volueritis appellari, liceat ita quod coram alio iudice a nobis constituto, qui suspectus haberi non possit, causam appellationis prosequamini sub eodem.
Et si causa sive placitum inter nos et vos fuerit, liceat vobis semel apellare a baiulo sive iudici nostro, qui ibi pro nobis fuerit constitutus ad convicinos vestros. Et si aliam appellationem facere volueritis ad nos faciatis.
Retinemus nobis exercitum, ut quandocumque episcopus dertusensis, vel ecclesia, exercitum fecerit vel cavalcatam, theneamini sequi ipsum; sed ad cumulum gratiarum, vos ab omni exercito vel cavalcata absolvimus, ab hoc festo venturo Pasque usque ad quatuor annos.
De omnibus siquidem inventionibus vel trobis, habeat inde medietatem inventor et nobis aliam retinemus.
Addimus districtius inhibentes, quod nullus miles vel populator seu habitator ville de Beniayxó et Tahalfazar, vel totius termini Mirabeti, in cuius termino predicta villa constitit, guerram vel pignus aliquod facere presumat, nisi de spetiali licentia episcopi vel prioris.
Liceatque vobis et successoribus vestris, in perpetuum, honores et possessiones predicte ville, videlicet de Beniayxó et de Tahalfazar vendere, impignorare vel alienare nostro populatori, preter militibus atque sanctis.
Actum est tertio nonas marcii, anno Domini millessimo ducentessimo quadragesimo nono.
Ego Poncius, dertusensi episcopus, subscribo.
Sig+num Guillermi, prioris. Ego, Dominicus, prior caustralis, subscribo. Sig+num Arnaldi, dertusensi sacriste. Ego Dominicus, dertusensi archiverius. Sig+num Bernardi Hermaniri. Sig+num Arnaldi, presbiteri et canonici. Sig+num Guillermi d'Escarós, presbiteri et canonici.
Sig+num Guillermi Mercerii, notarii publici, qui hec recepit atque scripsit, die, mense, loco et anno quibus supra.
1250, agost 31
L'abat del monestir de Escarpe atorga la carta pobla de l'Aranyonal i Les Cingles, en terme de Benifassà
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes pobles medievals valencianes. València 1991, pp. 227-228
Sit notum cunctis hominibus, presentibus atque futuris, quod nos, frater Berengarius, Dei gratia abbas monasterii Scarpii, cum consilio et voluntate totius conventus eiusdem monasterii, per nos et omnes nostros et etiam per omnes successores nostros, cum presenti hoc publico instrumento damus, tradimus atque imperpetuum concedimus vobis, Dominico de Montereali et Berengario de Valle Viridi, et Arnaldo de Collo, et vestris successoribus, terminum del Aranyonal, sicut dividitur cum termino de Pena Rubea, et cum termino del Boxar, et cum termino de Coratxano usque en les Talayes de Maria; et omnia que habemus et habere debemus en Les Cingles.
Quem dictum terminum damus, tradimus et concedimus vobis, dictis adquisitoribus et vestris, et hoc quod scriptum est, sub tamen tali conditione et pacto, quod de omnibus igitur fructibus, scilicet panis, vini, ceterorumque fructuum quos Dominus dederit in toto predicto termino, fideliter et integre quartam partem nobis et successoribus nostris persolvatis, decimam et primiciam sine omni missione nostra et expensa, non solum de fructibus terre decimam et primitiam exsolvatis, set verum etiam de omnibus nutrimentis, tam de animalibus minutis quam de ovibus.
Preter hec, unicuique vestrum damus et concedimus liberam et francham mediam fanechatam terre pro orto, in quibus si faciatis bladum sive linum, non teneamini dare nisi decimam et primiciam, sicut de aliis.
Retinemus nobis etiam omnia regalia, videlicet molendinum, furnum, baiulum, et omnes calumpnias, et omnia alia que dominis dinoscuntur pertinere.
Insuper volumus etiam et mandamus, quod vos predicti populatores et vestri hedifficetis domos in dicto termino, et quod sint hedifficate usque in festo Pasche proximo venturo, et quod maneatis in dictis domibus ex toto, vos et successores vestri, et nisi hoc feceritis, vobis de prescriptis conditionibus et vestris ullo modo teneamur.
Vos dicti populatores et successores vestri manentes in dicto termino, tenentes domos populatas, concedimus ius et forum de Coratxa in iudiciis terminandis.
Statuimus etiam quod si aliquis vestrum, hereditatem quam habet bene non curaverit laborare, alii vicini ipsum ad laborandum inducant melius et compellant, quod si noluerint corrigi propter eos, hereditatem quam habet ei auferendi infra annum, habeant potestatem et meliori alteri conferendi.
Et si vicini eius, in hoc quod dictum est, extiterint negligentes, abbas dicti monasterii vel eius locumtenens, illam post annum accipiat hereditatem et constituat in ipsam alium heredem meliorem.
Vos igitur, adquisitores, hoc ut scriptum est, attendentes et complentes dictum terminum del Aranyonal et Les Cingles, cum omnibus suis pertinentiis, habeatis, teneatis, possideatis et explectetis, ad dandum etiam et vendendum et impignorandum, et ad omnes vestras vestrorumque voluntates in perpetuum faciendum, excepto quod si vendere sive impignorare volueritis, nobis et successoribus nostris per spatium decem dierum ante scire faciatis; quod si retinere voluerimus per quantum alius habeamus sui, autem, faciatis inde omnes vestras voluntates, salvo in omnibus iure et dominio nostro superius nominato; excepto quod militi, ordini, vel clerico, nil vendatis, comutetis, impignoretis, aut aliquo modo aliquem ex predictis, in hiis que ad nos pertinent hereditatis.
Et inde alium dominum neque patronem nunquam de cetero eligatis, nec faciatis, nisi nos et successores nostri monasterii. Et nos et nostri erimus vobis et vestris legales guirentes ac deffensores, contra cunctas personas, excepto potestatem terre.
Quod est actum pridie kalendas septembris, anno Domini Mº CCº Lº.
Sig+num fratris Berengarii, abbatis. Sig+num fratris Egidii, prioris. Sig+num fratris Bernardi de Ferrarii, subprioris. Sig+num fratris Guillermi, cellerarii maioris. Sig+num fratris Dominici, cellerarii medii. Sig+num fratris Michaelis, sacriste. Sig+num fratris Isarnii, precentoris. Sig+num fratris Jacobi, operarii. Sig+num fratris Poncii, portarii. Sig+num fratris Johannis de Taurinano; monachorum Scarpii, qui hoc laudamus, firmamus et concedimus per nos et per totum conventum nostrum, presentem atque futurum, testes firmarique rogamus.
Sig+num Petrus de Pallas. Sig+num Arnaldi de Turrefreyta, junioris; testium.
Sig+num Bernardi de Trenga, notari publici Scarpii, qui hoc scripsit cum dampnato in sexta linea.
1250, setembre 15
Ponç de Torrelles, bisbe de Tortosa i nou senyor de Borriol, confirma la carta pobla concedida uns mesos abans a la vila pel rei Jaume I
Edició de Vicent Garcia Edo. Les cartes pobles i el fur de Borriol. Borriol 2000, pp. 31-32
In Dei nomine.
Noverint universi quod nos, Poncio, Dei gratia dertusensis episcopus, et Guillermus, prior, assensu et voluntate capituli ecclesie dertusensis, per nos et omnes successores nostros, cum hoc presenti publico instrumento perpetuo valituro, damus et concedimus in hereditate propria, franca et libera, vobis, Bernardo de Maderes, Bernardo Aguiló, Raymundo et Berengario Aguilar, Arnaldo Barber, Guillermo Scuder, Ferrario de Bruscha, Bernardo de Quadres, Berengario Bertrandi, Bernardo Armiguer et Ferrario de Tenes, et vestris et cui volueritis imperpetuum, totam villam de Burriol.
Quam villam damus cum pratis, pascuis, herbis, lignis, silvis, venationibus, aquis, molendinis, furnis factis et faciendis, et omnibus terminis et montibus et planis, et quibuslibet aliis terminis, heremis et populatis, introitibus et exitibus, affrontationibus, et suis pertinentiis universis a celo in abissum, ad omnes voluntates vestras et vestrorum, cuicumque volueritis faciendas, exceptis militibus, clericis, et viris religiosis.
Retinemus tamen ibi hostes et cavalcatas, et causas criminales et civilis.
Et quod faciatis secundum quod fecerint alii habitatores Valentie.
Et quod hinc ad decem annos aliqua predictorum non vendatis.
Concedimus etiam vobis, quod predictam villam cum suis terminis possitis inter vos dividere, et ibi alios populatores, quot et quos volueritis, populare.
Et retinere vobis et dare illis quos ibi populaveritis, secundum voluntatem et arbitrium vestrum. Et divisionem quam inde feceritis, laudamus, concedimus et confirmamus.
Predictam autem donationem sub hac conditione vobis facimus, quod vos et successores vestri faciatis nobis et successoribus nostris homagium et fidelitatem [ore et manibus] quandocumque a nobis fueritis requisiti. Verum cum dominus rex villam de Burriol a nobis recuperaverit cum nostra voluntate et assensu, a predicto homagio et fidelitate sitis a nobis liberi [penitus] et absoluti.
Quod est actum, septimo decimo kalendas octobris anno Domini millesimo ducentesimo quinquagesimo.
Ego, Poncius, dertusensis episcopus, subscribo +.
Sig+num Guillermus, prioris. Sig+num Arnaldi, sacriste. Sig+num B., precentoris dertusensis. Sig+num R. de Taliata, dertusensis canonici. Sig+num Petri de Podio, dertusensis camerarii. Sig+num Dominici, dertusensis hospitalarii. Sig+num G. de Tamarito, dertusensis canonici.
Sig+num Petri de Tamarito, notarii dertusensis publici, qui hoc scripsit cum litteris rasis et emendatis, in prima linea, ubi dicitur "et Guillermus, prior", die et anno prenotatis.
1250, gener 28. Morella
Jaume I atorga la carta pobla de Peníscola als habitants de la població que fóren establerts temps enrere per un oficial seu
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 231-232. Com el document està datat pel sistema de "l'anno a Nativitate Domini" preferim mantenir l'any d'aquest sistema i no sumar-li un més, com si es tractara del sistema de "l'anno Domini", ja que hi ha exemples suficients per pensar que diversos escrivans de la cancelleria reial dataven els documents, fins l'any 1250, pels dos sistemes, raó per la qual inicialment cal respectar el que diu cada document
Noverint universi, quod nos, Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, per nos et nostros donamus et concedimus per hereditatem propriam, francham et liberam, vobis Arnaldo de Cardona, Raymundo de Manso, Bernardo de Olivella, Arnaldo Vinader, Arnaldo Punyet, Vitali de Saldos, Raymundo Fresquet, Arnaldo de Corel, Johanni Aragonensii, Francisco d'En Jacme, Petro Ripolls, Messeguerio, Petro Rosia, Guillermo de Lorach, Guillermo de Podio Benedicto, Petro Narbo, Arnaldo Cap de Ferre, et omnibus aliis populatoribus et habitatoribus Peniscole, et vestris, imperpetuum, omnes domos que date et asignate sunt vobis per Guillermum de Vico, divisorem Paniscole; et omnes hereditates et ortos qui dati et asignati sunt vobis per dictum Guillermum in termino Peniscole.
Que domus, hereditates, et orti, erant serracenorum Peniscole, tempore quo serracenos expulimus a regno Valentie.
Predictas itaque domos, hereditates et ortos, habeatis cum introitibus, exitibus, affrontationibus, et suis pertinentiis universis, a celo in habissum, ad omnes voluntates vestras et vestrorum, cuicumque volueritis perpetuo faciendas, exceptis militibus et personis religiosis.
Et faciemus vobis ad bonum intellectum, secundum quod omnibus civitatis Valencie faciemus.
Nos itaque omnes populatores supradicti, iuramus per Deum et eius sancta quatuor evangelia, quod aliqua predictorum hinc ad decem annos non vendamus, et hinc ad unum annum omnes possessiones quas alibi habemus vendamus, et in Peniscola personalem residentiam faciamus.
Datum Morelle Vº kalendas febroarii anno a Nativitate Domini millesimo CCº quinquagesimo.
Sig+num Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli et domini Montispesulani.
Testes sunt Guillermus de Angularia, Eximinus Petri de Arenoso, Petrus Corneli, Petrus de Cillis, Berengarius de Tamarit.
1251, març 7
L'Orde del Temple atorga la carta pobla d'Alcalà, en terme de Xivert
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament valencianes medievals.
València 1991, pp. 236-239
In Dei nomine.
Noverint universi, quod nos, frater Guillermus de Cardona, magister domus militie Templi in Aragonum et Catalonie, et frater Guillermus de Montegrino, comendator Dertuse, et frater Bernardus de Altarippa, comendator Gardenii, et frater Guillermus Dezprats, comendator Exiverti, et frater Gauterius, comendator Vetule Cante, et frater Dominicus, comendator de Ascone, et frater Raymundus de Serra, et frater Guillermus de Podio Alto, et frater Berengarius de Torano, et frater Borracius de Ulugia, camerarius Dertuse; assensu, consilio et voluntate aliorum fratrum Templi, per nos et omnes successores nostros, presentes atque futuros, cum hoc presenti publico instrumento perpetuo valituro, damus, concedimus, in presenti tradimus vobis, Petro de Orta, Raymundo de Uliola, Sanccio de la Barqua, Petro Rull, Bernardo Conill, Balagario de Almenario et Arnaldo Redon, et omnibus aliis populatoribus presentibus et futuris ibidem venientibus, et vestris et suis successoribus, ad populandum, morandum et habitandum imperpetuum, quondam locum nostrum qui dicitur Alcalà, qui est in termino Exiverti.
Afrontat autem termini eiusdem loci, de prima parte in carrario de castro et a puteo de Murrioles,usque in montaneam que dividit terminum cum Covis; de secunda parte versus mare, sicut aque discurrunt versus Alcalà; de tertia parte sicut populatoribus de Palau terminatum fuit et asignatum; de quarta vero parte usque in termino de Covis.
Quantum sub predictis affrontationibus includitur et terminatur, sic damus, concedimus, et in presenti tradimus vobis et omnibus aliis populatoribus, presentibus et futuris, et vestris et eorum successoribus in eternum.
Ita tamen, quod vos et dicti populatores, et vestri et sui successores, detis annuatim imperpetuum comendatori et fratribus Exiverti, pro singulis hereditatibus, censualiter, duas fanecas bladii inter ordeum et frumentum per medium, intus in area.
Et sic dictum locum habeatis, teneatis, possideatis et explectetis, cum omnibus iuribus et pertinentiis, introitibus et exitibus, terris cultis et heremis, planis, montibus, aquis, erbis, pascuis, venationibus et nemoribus, lignis et lignaminibus, et arboribus diversorum generum, que ibi sunt et erunt, et cum omnibus aliis ibidem pertinentibus et pertinere debentibus.
Retinemus ibi tantum ortum nostrum, sicut asignatur et iam terminatur.
Item, retinemus ibi fabricam pro qua detis comendatori et fratribus Exiverti duas fanecas bladii, inter ordeum et frumentum, per medium intus in area, pro loceo.
Promitentes vobis, nomine vestri et dictorum populatorum, que faciamus vobis in ipsis calceari semel in anno, omni tempore, et ferrario dicte fabrice, sine servitio aliquo, que vobis vel dicto ferrario seu comendatori vel fratribus Exiverti non teneamini dare "cavechs", "exadas" et "vomeres", videlicet quolibet istorum ferramentorum, cum una libra ferri vel acer, sed de una libra ferri vel acer in antea quinque denarios persolvatis.
Et si de novo "cavechs", "exades", vel "vomeres" in eadem fabrica facere volueritis, pro quolibet octo denarios persolvatis.
Ptomittimus etiam vobis quod faciamus fieri vobis et dictis populatoribus semel in anno omni tempore in dicta fabrica sine servitio aliquod, unum tribem et unam tribanellam, et unum "scarpre" et unum "exol", et unum "restell" et unam "destral", et unam corbellam, tamen vos habeatis vestrum ferrum.
Preterea retinemus ibi furnos et molendina aque et venti, hostesque et cavalcatas, iusticias et calonias et omnia alia iura que ad dominum pertinere videantur.
De predicto autem furno ad coquendum panem, detis memorato comendatori et fratribus, de viginti et septem panibus unum panem. Verumptamen, si numerus panis ad predictum numerum non sufficerit, detis pastam ad illam rationem.
Predicta autem omnia et singula pro ut superius sunt expresa, damus, concedimus, et in presenti tradimus vobis et dictis populatoribus et vestris, et suis successoribus, per secula cuncta.
Tamen de predictis hereditatibus et honoribus intus in area, omni tempore, decimam et primiciam tribuatis.
Item, damus et concedimus vobis et dictis populatoribus et vestris et suis successoribus, imperpetuum, forum et consuetudines Valentie factas.
Concedentes etiam vobis et dictis populatoribus et vestris, et eorum successoribus, ut possitis vendere et inpignorare seu alienare cuicumque volueritis, exceptis militibus et sanctis, sine fatica et servitio aliquo, quod inde dare non teneamini ullomodo.
Preterea, non detis decimam neque primiciam de ortaliciis, neque de fructibus neque de lana seu de caseo.
Tamen teneamini dare unum pullum semel in anno, omni tempore, inter decimam et primiciam, pro quolibet ospicio et non amplius. Et de quolibet pullino qui sit filius eque, tam de mulo quam de equa, inter decimam et primiciam sex denarios. Et de quolibet nadicio somere vel vache, duos denarios.
Verum si forte aliquis vestrum vel dictorum populatorum habueritis de istis nadicis usque ad octo, detis pro qualibet duos denarios; tamen si de octo in antea usque ad quindecim nadicios habueritis, detis unum nadicium comendatori et fratribus Exiverti.
Item, promittimus vobis et vestris, quod infra terminus istius loci non ponamus neque mittamus cabanam aliquam, seu cabanas, excepto bestiario castri de Exiverto, que possit pasci, uti, et frui, per totum terminum istius loci, sine tala, nisi solum modo in bovalagio quod vobis asignavimus et concessimus.
Preterea, promittimus vobis dare et asignare terram seminaturam unicuique populatori, ad quamcumque hereditatem sexaginta quarteriatus Terracone.
Damus etiam vobis et dictis populatorubs et vestris, et eorum successoribus, ad vestros proprios usus, terras heremas et paschua, aquas, venationes, nemores, ligna, lignamina, et prata atque garricas, in termino Exiverti.
Promittimus etiam vobis et successoribus vestris, tenere ferrarium intus in populatione vestra, et liceat vobis et dictis populatoribus et vestris, et eorum heredibus, ibidem facere molendinum vel molendina, quoscienscumque volueritis, exceptis molendinis aque et venti, et retinere bovalagia ad opus omnium vestrorum animalium.
Predictas autem hereditates, vobis damus et concedimus, ut predictum est, sub hoc pacto quod eas excolatis et laboretis, et si aliquis vestrum vel dictorum populatorum ad alias partes se transtulerint, et hereditatem suam incultam reliquerit, quod eam vel aliquis pro eo non excolat, liceat vobis eam alii dare et stabilire.
Concedimus etiam et laudamus, atque imperpetuum damus vobis, Petro de Orta, Raymundo de Huliola, et Sancio de Barcha et vestris, illud augmentum seu melioramentum quod nos frater Guillermus de Montegrino, comendator Dertuse, et frater Guillermus Dezprats, comendator Exiverti, et frater Dominicus, comendator de Ascone, vobis tempore divisionis de mandato domini magistri dedimus, asignavimus et concessimus cuilibet vestrum, ultra sexaginta quarteriatas supradictas; quodquidem augmentum seu melioramentum habeatis sub censu superius nominato.
Et nos, Petrus de Orta, Raymundus de Huliola, Sancius de la Barcha, Petrus Rull, Bernardus Conill, Balagarius de Almenario, et Arnaldus Redon, per nos et alios populatores, presentes atque futuros, recipientes donationem seu donationes supradictas, sub pactis et conditionibus suprascriptis, promittimus vobis domino magistro et fratribus Templi, omnia predicta a vobis retenta attendere fideliter et complere, laudantes et aprobantes ac concedentes eadem pro ut superius sunt comprehensa.
Quod est actum nonas marcii anno Domini millesimo ducentesimo Lº.
Sig+num fratris Guillermi de Cardona, magistri militie Templi in Aragonum et Cathalonia.
Sig+num fratris Guillermi de Montegrino, comendator Dertuse. Sig+num fratris Bernardi de Altariba, comendatoris Gardenii. Sig+num fratris Guillermi Dezprats, comendatoris Exiverti. Sig+num fratris Gauterii, comendatoris Vetule Cante. Sig+num fratris Dominici de Asconi, comendatoris. Sig+num fratris Raymundi de Serra. Sig+num fratris Guillermi de Podio Alto. Sig+num fratris Berengarii de Torano. Sig+num fratris Borraci de Hulugia, camerarius Dertuse.
Sig+num Petri de Orta. Sig+num Raymundi de Huliola. Sig+num Sancii de la Barcha. Sig+num Petri Rull. Sig+num Bernardi Conill. Sig+num Balagarii de Almenario. Signum Arnaldi de Redon; nos, qui hec laudamus, concedimus et firmamus, testesque firmare rogamus.
Sig+num fratris Romei, militis. Sig+num fratris Berengari de Vilafrancha. Sig+num fratris Petri Peroneti. Sig+num Bernardi Burgeti. Sig+num Raymundi Hominis Dei. Sig+num Michaelis de Sancto Felicio. Sig+num Guillermi de Salenguera; testium.
Sig+num Petri de Tamarito, notarii Dertuse publici, qui hec scripsit die et anno prenotatis.
1251, abril 3
Guillem d'Anglesola i la seua dona Constança atorguen la carta pobla de Vistabella
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 239-242
In Dei nomine.
Notum sit cunctis hominibus presentibus et futuris, quod nos, Guillermus de Angularia, et dompna Gonstança, eius uxor, uterque nostrum insolidum, per nos et per omnes successores nostros, cum hoc publico instrumento perpetuo valituro, damus et concedimus et in presenti tradimus vobis, Berengario de Calaterra, et Dominico Sancti Guillermi, et Guillermo Colon, et Bernardo de Quadres, ilum locum nostrum qui vocabatur Vistabella, cum suis terminis, in qua loco populetis ducentos populatoribus, et dividatis bene et fideliter dictum locum cum dicto termino ad predictos ducentos populatoribus.
Et afrontat predicta villa, cum suis terminis, ex una parte in capud Penam Golosa, et de caput Penna Golosa vadit a Marinet, et de Marineto vadit serra serra, et vadit usque in via que transit a Chodos, et de via vadit serra serra usque ad collum altum de capud de Foya d'Ories, et vadit ad Pennam Rubeam, qua penna est in fundo de Foyes d'Ories, et de Penna Rubea ascendit usque ad talayam altam que est inter illum locum qui vocatur Arçedol et castro de Boyo, et de talaia alta vadit serra serra, vadit al Montemleoni, et de Monteleoni vadit ad Arçedolum, et de Arzedolo vadit carraria carraria usque in fundo de illo loco qui vocabatur Mosquerola, sicut aquas vertuntur versus dictum terminum de Vistabella, et de fundo de Mosquerolle vadit serra serra usque in via que vocabatur de Aledo, et de via de Aledo ascendit serram serram usque ad talayolam iuxta vilarium Farcoso, et de talayola descendit in barranco et ascendit per cenderolo Brucariorum, et ascendit usque in vistam de campo qui dicitur de Arzedolo, et in capud serre, et vadit serra serra sicut aquas vertuntur versus dictum terminum de Pulcravista, usque ad sumum de barancho Valldeblasco, et de sumo vallis de Blasco vadit ad sumum de illo loco qui vocabatur Caro, et de sumo de Caro transit in serra Pennegolosa, et serra serra ascendit in summo Pennegolose.
Quidquic sub dictis afrontationibus concluduntur et terminatur, cum introitibus et exitibus, et melioramentis cunctisque suis pertinentiis, a celo usque in abisum, per omnia loca, sic damus et concedimus vobis acaptatoribus et populatoribus et habitatoribus predicta villa de Pulcravista, cum suis terminis, francham, liberam et quietam, salvo tamen furnos et molendinos, et molendinarios, que ibi sunt in predicta villa et in predicto termino, quas nos retinemus ad opus nostrum et nostrorum.
Et donetis bene et fideliter decima et primicia secundum forum et consuetudinem Cesarauguste; quam decimam donetis nobis et nostris, et primicia habeatis vobis acaptatoribus et populatoribus et habitatoribus de predicta villa et de termino, sicut mos est Cesarauguste.
Et sic promitimus et convenimus vobis et vestris, dictum locum cum omnibus suis pertinentiis facere, habere, tenere, posidere, cum terris, cum aquis et montaneis et planis, cum pratis et herbis, et pastibus, et venationibus, et arboribus que ibi in dicto termino facti et faciendi sunt de omni genere, et roquis et lapidibus, nemoribus, et cum omnibus aliis ademprivis que cogitari vel intelligi potest, sicut melius vel utilius dici potest sive scribi potest, vestro comodo et salvamentum et vestrorum.
Sic damus et concedimus vobis, acaptatoribus et populatoribus et habitatoribus et morantibus de predicto loco, franchum, liberum et quietum, ad bonum forum et consuetudinem Cesarauguste, salvo tamen in omnibus et per omnia iure et dominationis nostro et nostrorum.
Et damus et concedimus vobis, acaptatoribus et populatoribus et habitatoribus et morantibus de predicto loco, foros et usaticis civitatis Cesarauguste, salvo tamen quod si forte aliquis de vobis, acaptatoribus et populatoribus et habitatoribus, senserit se agravatum de sententia quas justicia de predicta villa dederit, quod primam apellationem positis facere in pose juratorum de Pulcravista, et hoc damus et concedimus pro libertate de predicto loco, vobis et vestris, imperpetuum.
Et damus et concedimus qud in dicto termino habeatis et positis facere bovalarium tantum, quod in dicto loco pertinet vel pertinere debet.
Et vobis, acaptatoribus et populatoribus et habitatoribus de predicto loco, habeatis omnia predicta et singula sicut dictum est superius, franchum, liberum et quietum, ad omnes vestras vestrorumque voluntates inperpetuum faciendas, nos serviendi annum et die secundum forum Cesarauguste, salvo tamen sicut superius dictum est, iure et dominatione nostra et nostrorum per omnia loca.
Et sic nos et nostri promitimus et convenimus [vobis acaptatoribus et populatoribus et habitatoribus et morantibus de Pulcravista] omnia predicta et singula facere, habere, tenere, expletare potenter et in pace, ad omnes vestras vestrorumque voluntates in perpetuum faciendas, ad dandum, vendendum, inpignorandum, alienandum, comutandum, preter militibus et sanctis.
Et sic nos et nostrum promitimus et convenimus vobis, acaptatoribus et populatoribus et habitatoribus et morantibus de Pulcravista, omnia predicta et singula fideliter atendere, observare, et non in aliquo disrumpere, nec frangere, nec in aliquo contravenire per nos nec per interpositam personam, per nos aliqua ratione vel causa.
Item, damus et concedimus vobis et vestris, in perpetuum, fabregam vel fabregas de predicto loco, ad omnes vestras vestrorumque voluntates omni tempore faciendas, et omnia alia sicut dictum est superius, sicut melius vel utilius dici sive intelligi, sive scribi potest, vestro quomodo et salvamentum vestri et vestrorum.
Et ut hanc cartam gaudeat firmitatem, sigillis nostris pendentis munimine roboramus.
Quod est actum IIIº nonas aprilis, anno Domini Incarnatione Mº CCº Lº primo.
Sig+num domini Guillermi de Angularia. Sig+num domine Constance, uxoris eius, nos quia omnia predicta et singula laudamus et confirmamus, et firmamus, concedimus.
Huius rei sunt testes, Dalmacius Sero, miles; Raymundus de Biunium, miles; Raymundus de Vergós, Bernardus de Guimerano, Bernardus Suserium, Petrus Galceran, Raymundus de Sa Corbella, et Raymundus de Copons.
Sig+num Arnaldi Pelegrini, notarii de Pulcravista, qui hoc scribsit.
1254, març 18
L'abat del monestir de Rueda atorga la carta pobla del lloc d'Alforre, en terme de Morella
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Clergat. Pergamins. Carpeta 422, nº 13. Còpia autoritzada de 1280
Edició de Vicent Domènec. "El Mas de Fra Eximeno". Butlletí de la Societat Castellonenca de Cultura, 1983, pp. 120-122
In Dei nomine.
Manifestum sit cunctis presentibus atque futuris quod nos, Sancius, Dei gratia abbas monasterii de Roda, cum consilio et voluntate totius conventus eiusdem monasterium de Roda, cum presenti instrumento perpetuo valituro donamus et in perpetuum concedimus, ad bene laborandum, vobis, Just de Verge et Maria Domingo, uxor quondam Bartholomeo de Belsa, et Paschasius Garcia, et Dominicus de Montalbà, et Joahnni d'Anyó, et Berengaria de Mompaó, et Dominicus Pérez, et Paschasius de Valentin et vestris, in perpetuum, totam illam hereditatem nostram quam nos habemus et habere debemus in termino de Morella, in loco quod dicitur Alforre, et terras, vineas, ortos et ortallos, heremum et populatum, cultum et incultum, cum nemoribus, montibus et vallibus, et aquis, pascuis et pratis, et cum omnibus eidem hereditati pertinentibus quoquomodo, exceptis illis tribus domibus que ibi modo sunt coopertis, quas nos retinemus ad opus monasterii supradicti.
Damus vobis supradictis acaptoribus et vestris dictam hereditatem, cum omnibus suis appendiatis, sub tali modo et conditione, quod vos et vestri detis nobis et conventui monasterii de Roda, fideliter et in pace, quartam partem omnium fructuum que ibi Deus dedit, videlicet pani et vini, canami et lini, videlicet de uvis in vinea, de annona in era.
Et etiam damus unicuique vestrum unam fanecatam terre ad opus ferreginali tantum, quam fanecatam quisque vestrum habeat liberam et francam in perpetuum.
Verum tamen, si in illis fanecatis aliquod bladum feceritis et ad maturitatem venerit, quartum de eo nobis donetis vel si in herba aliquid de eo venderitis similiter nostrum quartum inde habeamus fideliter.
Vos tamen dicti adquisitores, domos quisque vestrum ibi contiguas faciatis et eas semper teneatis populatas, et furnum liberum habeatis.
Verumptamen, si in aliquo tempore ibi molendinum de aque feceritis, nobis et monasterii de Roda quartum de molendura, sine nostra missione, nobis donetis fideliter et in pace.
Preterea volumus quod si forte aliquis vestrum dimitteret partem suam sive quinnone, aut non coleret per unum annum, ita quod nollit aut non posset elapso anno, nos alios populatores in illis hereditatibus sive hereditatem illorum diffitentium sine aliquo contradicto vestro mittamus, et constituamus ad propriam voluntatem et utilitatem nostram et monasterii nostri de Roda.
Et sic vos et vestros dictam hereditatem vos et vestris sub dictis pactionibus habere, tenere et expletare in perpetuum faciemus, vobis tamen et vestris successoribus in dicto monasterio, prout superius scriptum est, sine dolo nostrum, quartum dantibus fideliter et in pace.
Alium vero dominum, neque patronum, ibi non eligatis nisi nos et conventum de Roda.
Nos vero, et conventus monasterii de Roda, vobis dictis adquisitoribus et nostris erimus de tota predicta hereditate guirentes, legales ac defensores, contra omnes personas, excepta potestate terre, vobis et vestris tamen iura nostra observantibus et dantibus, secundum forum Valentie, ut superius est constitutum.
Verumptamen, si aliquis vestrum suam hereditatem vel suam partem aut aliquid de ea vendere vel impignorare vel alienare voluerit, nobis et nostris successoribus in dicto monasterio de Roda ante per spatium triginta dierum scire faciatis, et si retinere voluerimus per quantum et alia persona habeamus.
Sic autem faciatis inde omnes vestras voluntates cuicumque volueritis, exceptis militibus et sanctis, salvo iure et dominio conventus monasterii supradicti.
Et melioretis dictam hereditatem et non deterioretis in aliquo ullo modo.
Preterea dimitimus vobis et vestris et condonamus in perpetuum medietatem primicie, et alia medietatem nobis et conventuum de Roda retinemus, quam medietatem detis nobis fideliter bona fide.
Quod est actum XVº kalendas aprilis, anno ab Incarnatione Domini millessimo CCº Lº tertio.
Ego frater Sancius, dictus abbas predicti monasterii subscribo et hoc signum appono +. Ego frater Sancius, prior, subscribo et signum meum + appono. Ego frater Sancius, subprior, subscribo et signum meum + appono. Ego, frater Raimundus, infirmarius Rote, subscribo et signum + appono. Ego, frater Guillermus de Monte Alteto, sacrista Rote, subscribo et signum meum + appono.
Sig+num Petri de Sancto Melione, notari publici Morelle, qui hec scripsit in defectum Petro de Sancto Melione, patris mei, cuiusdam defuncti, et cum literis supraponitis in XIª linea, ubi dicitur "nobis".
1256, febrer 20
L'Orde de l'Hospital atorga la carta pobla de l'alqueria de Benihamer, en terme de Borriana
Arxiu Històric Nacional. Madrid. Ordes Militars. Montesa. Pergamins. Carpeta 516, nº 207 P. Original
Transcripció feta en abril de 2007 a partir del manuscrit de referència
In Dei nomine et eius gratia. Noverint universi, quod nos, frater Guiraldus Amici, humilis castellanus Emposte, de consilio et voluntate fratris Bernardi de Salanova, et fratris Petri de Monte Falcono, prioris Burriane, tenentis locum comendatoris, et fratris Petri Sanxís, et fratris Petri Romei, et fratris Petri Pulina, et fratris Petro Carbó, el aliorum fratrum nostrorum in nostra baylia comorantibus; per nos et omnes nostros presentes et futuros, damus et stabilimus, ad bene laborandum et ad bene excolendum, vobis, Arnaldo de Golifas et Berengario de Apiera, et Johanni Peris, et Petro de Taliata, et vestris, imperpetuum, alcareyam nostram que vocatur Biniamir, quam habemus et habere debemus in termino Burriane, ad bene populandum, cum quatuordecim populatoribus vestris, scilicet consimilibus laboratoribus.
Quam alcareyam habeatis vos et dictis populatores ad bonum forum et consuetudinem Cesaraugustam asignatam.
Itaque alcareyam vobis et vestris damus et stabilimus, cum arboribus cuiuslibet generis, aquis, cequiis, ad rigandis.
Ita, quod unusquisque vestrius et populatores habeatis duodecim kafissadas terre, ad mensuram corde Burriane.
Damus etiam unicuique vestrum duodecim pedonatas vinee plantate.
Ad huc etiam damus vobis ortum francum, quod habeat in longitudine unam cordam, et in latitudine mediam cordam, et habeatis omnes arbores cuiuslibet generis sint francos, et si forte aliquid inde superaverit, receptis vobis vestris kafissatis, totum illud quod superaverit sit ad libitum et voluntatem fratrum Hospitalis.
Et faciatis in dictam alcareyam residentiam personalem, et laboretis et custodiatis eam bene, ad consuetudinem bonum laboratorum, et melioretis et non peyoretis.
Et de omnibus fructibus et expletis terre detis nobis et nostris, bene et fideliter, quartam partem, sine aliqua missione, excepto quod bladum fecetur et verberetur de se proprio.
Et de omnibus fructibus et expletis vineorum que modo sunt plantate ibi, tertiam partem detis fideliter, sine missione.
De vineis vero que ibi plantavistis, detis nobis et nostris, de fructibus eorum collectis, quartam partem fideliter sine missione.
Partem et enim nostrum bladi, detis nobis et nostris verberatum in hera, et vindemiam vindemiatam in vineis, et non dividatis sine nostro nuncio.
Et detis unusquisque vestrum duos solidos sensuales annuatim, in festo Natalis Domini, pro domibus, et sic de anno in anno.
Et detis vos et vestri de omnibus fructibus et expletis terre et vinearum, decimam et primiciam, et de ovis et capris similiter, ad consuetudinem Cesarauguste; et de omnibus aliis que decima vel primicia dari debet sicut dictum est.
Retinemus etiam in vos et vestris hostem regalem, infra terram domini regis.
Ad huc etiam retinemus in vos et vestros calonias, justicias, et omnia alia que ad jurisdictionem pertinent seu pertinere noscuntur, ad forum et consuetudinem Cesarauguste.
Item, retinemus furnum, ecclesiam et molendinos, in quo furno cocitis ad triginta.
Et nos teneamur vobis facere edificare furnum in sepe dicta alcareya, et nisi fecimus furnum in dicta alcareya, non teneamini vobis venire ad furnum Burriane.
Et teneamini ad ecclesiam nostram Burriane sancti Johannis.
Et teneamini etiam molere ad nostram molendinam, et nos teneamini vobis molere ad sextam decimam partem.
Et habeatis dictam alcareyam cum omnibus campis et vineis, et ortis, teneatis, possideatis et expletetis, ad dandum, vendendum, impignorandum, alienandum, et ad omnes vestras et vestrorum voluntates cuicumque volueritis perpetuo faciendas, exceptis militibus atque sanctis.
Salvo tamen nobis et nostris dictam quartam partem, et tertiam, et ea que superius continetur, et iure et dominio nostro et nostrorum.
Et non eligatis ibidem alium dominum neque seniorem, nisi nos et nostros tantum.
Promittimus vobis et convenimus dictam alcareyam, cum domibus, campis, vineis et ortis, semper salvare, facere, habere, tenere in sana pace et possidere ad forum Cesarauguste, contra omnes personas, et per his omnibus singulis ad impelendis et evictione et garentia legali, obligamus vobis omnia bona nostra ubique.
Ad hec autem nos, Arnaldus de Golifas, et Berengarius de Apiera, et Johannis Peris, et Petrus de Taliata, per nos et nostros a vobis venerabilis fratri Guiraldo Amico, castellano Emposte, et aliis fratribus ad bene laborandum, sub dictis conditionibus et modis, promittentes vobis et convenientes omnia premissa et singula attendere et complere, sicut superius est expressatum.
Nos vero frater Guiraldi Amici, confitemur habuisse et recepisse a vobis, supradictis populatoribus, ducentos solidos regalium Valentie, pro entrata istius stabilimenti, renuntiando omni exceptione peccunie non numerate et doli.
Quod est actum decimo kalendas marcii, anno Domini Mº CCº Lº quinto.
Sig+num fratris Guiraldi Amici, castellani Emposte, qui hec concedimus, laudamus et firmamus.
Sig+num fratris Bernardi de Salanova. Sig+num fratris Petri de Monte Falcono, prioris Burriane. Sig+num fratris Petri Sanxis. Sig+num fratris Petri Romei. Sig+num fratris Petri Pulina. Sig+num fratris Petri Carbó, qui hec concedimus et firmamus.
Sint inde testes Guillermus Bardoyl, et Johannes de Roda, et Guillermus de Ylerda.
Sig+num Dominici Scribe, publici notarii Burriane, qui de mandato domini castellani predicti, hec scribi fecit cum literis suprapossitis in XIIª linea, ubi dicitur "et vinearum", et propria manu claussit die et anno superius assignatis.
1260, novembre 5. Onda
Jaume I concreta les condicions de poblament dels musulmans de Castelló de la Plana, vassalls de l'Hospital de sant Vicent de València
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes.
València 1991, pp. 283-284
Noverint universi, quod nos, Jacobus, Dei gratia rex Aragonum, Maioricarum et Valentie, comes Barchinone et Urgelli et dominus Montispesulani, per nos et nostros concedimus et indulgemus vobis, universis et singulis sarracenis comorantibus in Castilione Campi de Burrianam, et eius terminis, presentibus et futuris, quod non teneamini facere çofram priori sancti Vincençii, presenti et futuris, nisi tantum unusquisque casatus vestrum unam diem in unoquoque mense.
Nec teneamini dare eidem priori nec eius successoribus, de animalibus vestris minutis, nisi tantum pro unoquoque unum denarium in anno.
Nec teneamini etiam dare pro unaquaque domo apium, nisi tantum unum denarium in anno.
Concedimus etiam vobis, quod non teneamini dare eidem priori, et suis successoribus, ligna ad opus coquine sue, nisi tantum quando ipsi fuerint in Castilione personaliter constituti; tunc tamen quot et quotiens ibi fuerint, ligna ad opus coquine dare teneamini.
Vos vero dabitis eidem priori et suis successoribus, quintam partem de omnibus fructibus quod Deus dederit in hereditatibus vestris, tam de arboribus quam de vineis, quam etiam de bladis.
Volumus insuper quod omnis insimul et unusquisque vestrum iudicemini et puniamini, secundum çunam vestram, in pose ipsius prioris et successorum suorum, vel alcaydi sui.
Mandantes prioribus sancti Vincentii, presenti et futuris, et universis aliis officialibus et subditis nostris, presentibus et futuris, quod contra predicta non veniant, nec aliquem venire permitant.
Datum apud Ondam, nonas novembris anno Domini Mº CCº sexagesimo.
Sig+num Jacobi, Dei gratia regis Aragonum, Maioricarum et Valentie, comitis Barchinone et Urgelli, et domini Montispesulani.
Testes sunt Eximenus Petri de Arenoso, Sancius Martini d'Ublitis, Aries Yvanyes, Petrus d'Ahuro, Petrus Ferrandi de Pina.
Sig+num Michaelis Violete, qui mandato domini regis, pro domino G. Dei gratia episcopo ilerdensis, cancellario suo, hec scribi fecit, loco, die et anno prefixis.
1261, març 12
L'Orde del Temple atorga la carta pobla d'Alcossebre
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, p. 288. Es tracta només d'una referència indirecta a la seua existència, que es pot llegir al començament del text de la segona carta pobla del lloc, datada el 1330
"...Attendentes quod venerabilis et religiosus frater Guillermus de Muntanyana, quondam magister militie Templi quondam in Aragonum et Cathalonie, de consilio et assensu quam plurimum comendatorum et fratrum ipsius ordinis, sibi assistentium, dedit et concessit Raymundo Perpunterii et Bernardo Conill, et omnibus aliis populatoribus, scilicet quadraginta personis, quendam locum vocatum Alcocever, situm infra terminos castri de Exiverto, cum omnibus suis pertinentiis et affrontationibus, et sub certis pactis et conditionibus; in qua populatione dictus venerabilibus frater Guillermus de Muntanyana retinuit et salvavit sibi et dicto ordini Templi quondam, inter alia quod dicti populatores in dicta popula tenerentur facere residentiam personalem.
Itaquod, si ipsi ad alias partes se transferrent causa sue residentie personalis, hereditatem suam inculta relinquerent, liceret sibi tam alteri dare et stabilire, ut hec et alia in quodam instrumento publico per alphabetum diviso inde confecto, auctoritate Petri de Tamarito, notarii publici Dertuse, quarto idus marcii anno Domini millessimo CCº LXº, plenius et latius vidimus contineri..."
1261, juny 20
Bernat d'Olivella, bisbe de Tortosa, dóna llicència a l'abat del monestir de Benifassà per a repoblar els llocs de tota la vall del monestir
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament valencianes medievals. València 1991, pp. 289-291
In nomine Domini, sancte et individue Trinitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti.
Pateat universis, quod nos, Bernardus, Dei gratia dertusensis episcopus, et Petrus de Podio, prior, et universum capitulum ecclesie nostre; attendentes quod monasterium de Benifazano et conventum eiusdem loci multiplici ratione tenemur diligere et etiam ampliare, precibus et supplicationibus fratris Arnaldi, Dei gratia abbatis monasterii Populeti, et fratris Guillermi, per eandem abbatis monasterii de Benifazano, et aliorum fratrum ordinis supradicti nobis suplicantium, tam eis quam nobis super ordinatione populationis sive populationum faciendam in valle de Benifazano, vel etiam in aliis locis que loca modo propriis manibus vel propriis sumptibus excolitis vel excolere facitis, sive excolere debetis tam super ipsis populationibus et conditionibus earum, et populatoribus ibidem populantibus, quam super decimis et primiciis, furnis et molendinis, quam aliis iuribus omnibus augendis vel diminuendis vel mutandis, in locis et termino antedicto providere procuraremus.
Tandem, post multos tractatus et deliberationes inter nos habitas in premisis, nos, Bernardus, Dei gratia dertusensis episcopus, et Petrus, prior, et eiusdem sedis capitulum universum, concedimus et volumus ad honorem Dei omnipotentis quod vos prenominatus frater Guillermus, abbas monasterii de Benifazano, et ipsius monasterii fratres vestri, populetis et populare possitis dictam vallem et loca in illo valle constituta, scilicet granyenam de Cel Alber, et granyenam de Bella, et granyenam de Bellestar, et granyenam de Melgraner, vel loca extra dictam vallem posita in termino vel dominatione de Benifazano, scilicet loca qui vocatur Fredes, et dominicaturam de Castro Caprarum.
Tali videlicet forma et pacto, quod vos et omnes successores vestri recipiant, sine obstaculo alicuius persone, duas partes decime et duas partes furni populationum superius predictarum.
Nos vero, Bernardus, Dei gratia et ecclesia nostra dertusensi, tertiam partem recipiamus et decimis, et tertiam partem omnium reddituum cuiuslibet furni locorum omnium que in posterum, divina favente gratia, in dicta valle vel in locis predictis populabitis vel populari facietis.
De molendinis, autem, ita duximus ordinandum quod molendina omnia que ibi facere volueritis, libera habeatis, ita tamen quod pro quolibet molendino quod ibi in posterum facietis, nobis et ecclesie nostre, annis singulis, detis unum morabetinum censualem in festo Natalis Domini.
Et nos et successores nostri nullum molendinum infra vallem predictam ullatenus fabricetis vel fabricari faciamus.
De aliis vero censualibus, sive sint vel fuerint in blado, sive in denariis vel aliis quibuscumque rebus vel iuribus, nisi ea tamen quam superius et inferius sunt expressa, nobis vel nostra ecclesie nichil dare teneamini.
Verum, retinemus nobis et successoribus nostris, ecclesias predictarum populationum, et primiciam pleno iure.
Ita tamen, quod de legatis relictis monasterio supradicto, sive mobilibus sive immobilibus, a populatoribus predictarum populationum, aliquam partem nobis vel ecclesie dertusensi, vel etiam ecclesie parrochiali predictorum locorum, non teneamini dare ratione sepulture vel aliqua ratione.
Et ut omnis dubietas amputetur, adiungimus ut si contingerit, quod Dominus avertat, quod populatores predictorum locorum relinquerent hereditates ibidem constitutas, heremas et incultas, ita quod totaliter ipsi recederent vel in parte, et haberent dictas hereditates ultra derelictas, predicte hereditates vel hereditas ad monasterium de Benifazano libere revertantur, absque datione decimarum et primiciarum, quod monachi minime dare teneantur, imo dicta loca ex tunc in statum pristinum revertantur.
Nos vero, Bernardus, Dei gratia episcopus dertusensis, et Petrus de Podio, prior, et capitulum universum eiusdem sedis, per nos et omnes successores nostros, hanc concessionem laudamus, approbamus, et confirmamus, irrefragabiliter valituram perpetuo.
Et nos, versa vice, frater Guillermus, abbas, et totus conventus monasterii de Benifazano, hanc concessionem aprobamus et confirmamus, in perpetuum valituram, modis et conditionibus supradictis; promitentes per nos et omnes nostros perpetuo successores, omnia predicta et singula penitus observetur.
Ad hoc autem, nos, Bernardus, Dei gratia dertusensis episcopus, et Petrus, prior, et capitulum antedictum, volumus quod incontinenti, ex pacto, teneamini construere in dicta valle unum molendinum, et constructum ac paratum ad molendum tenere, et de ipso, sicut dictum est, nobis singulis annis solvere unum morabetinum.
Quod est actum XVIIº kalendas iulii, anno Domini Mº CCº LXº primo.
Ego, Bernardus, dertusensis episcopus, subscribo. Ego, Petrus de Podio, dertusensis prior, subscribo. Ego, Pontius de Ulmo, decanus dertusensis, subscribo.
Sig+num Dominici, camerarii. Sig+num D., archidiacono. Sig+num A., sacriste et firmantis hoc. Sig+num Geraldi de Montcada, canonicis Dertuse. Ego, magister Jacobus, Dertuse infirmarius subscribo. Sig+num G. de Tamarito, Dertuse hospitalarii. Ego, Bernardus de Binefar, canonicis dertusensis, subscribo. Ego, Bernardus, nominis Dei canonicus dertusensis, subscribo.
Sig+num fratris Guillermi, abbatis de Benifazano. Sig+num fratris Petris, prioris. Sig+num fratris Bernardi, cellerari maioris. Sig+num fratris Guillermi, tintorarii. Sig+num fratris Guillermi de Sancto Martino, notarii. Sig+num fratris Bernardi, subprioris. Sig+num fratris Michaelis, sacriste. Sig+num fratris Bernardi, infirmarii. Sig+num fratris Arnaldi, succentoris. Sig+num fratris Guillermi d'Artesa, monachi. Sig+num fratris Bernardi de Mora, monachi et sellerarii minoris. Sig+num fratris I., portarii. Sig+num fratris Berengarii.
Sig+num Bernardi Oliverii, notarii dertusensi publici, qui hoc scripsit cum suprascripto in Xª linea, ubi dicitur "in festo Natali", et cum raso et emendato in XIª linea, ubi dicitur "infra vallem predictam", et in XVIIIª, ubi incipit "Ad hec autem" usque ad locum ubi dicitur "antedictum", die et anno quo supra.
1335, maig 6. Alcora
Toda Pérez d'Urrea i el seu fill Juan Eximénez d'Urrea atorguen la carta pobla de Llucena
Edició D'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 513-515
In nomine Sancte Trinitatis atque individue unitatis, Patris et Filii et Spiritus Sancti.
Sepan todos homes como nos, donya Toda Pérez d'Urreya, filla legítima et universal heredera del noble don Johan Eximénez d'Urreya, a quien Dios perdone, et muller que fue del noble don Artal d'Alagón, a quien Dios perdone, senyora de Alcalatén et de la tenencia de aquel; et Johan Eximénez d'Urreya, senyor d'aquel, filio que fue del ditto noble don Artal d'Alagón et de la dita donya Toda Pérez d'Urreya, con voluntad e a otorgamiento de la noble donya Teresa d'Entienza, muller que fue del noble don Johan Eximénez d'Urrea, a quien Dios perdone, que present es; considerando et sguardando que todos los senyoríos et tierras son millorados e dittados et multiplicados, et reciben gran milloramiento et acreximiento quando el senyor veyla e es curoso del proveito de aquel et de aquellos que en su senyorío son et serán; por aquesto nos, ditos donya Toda Pérez d'Urreya et Johan Eximénez d'Urreya, filio d'aquella, sguardando la buena voluntad et amor que los antecedentes nuestros han habido al lugar nuestro de Lucena e a los homes e universidat de aquel, et sguardando encara los muytos e agradables servicios que los ditos homes e universidat de Lucena han feyto a los ditos antecessores nuestros, et a nos cada día non cessan de fer, assín como a buenos e leyales vassallos que ellos son, por aquesto, queriéndolos seyer favorables et volentorosos al proveyto de aquellos, a humilde suplicatione a nos feyta por don Johan Palomar, justicia del dito lugar de Lucena, e don Johan Zanon e don Pedro d'Uguet, jurados del dito lugar, e por don Santiago Zapater, mayor de días, don Ponz de Talavera, don Domingo Çabater, menor de días, don Anthonio Cerdón, don Bertholomeu Doménech, don Pedro Arruffat, don Pedro Bonares e don Arnalt Segarra, vecinos del dito lugar, et de los otros homes et universidat de aquel, queremos e atorgamos que vos seyades poblados e privilegiados a fuero de Aragón e a buen uso e costumbre de Zaragoza.
Et encara queremos, de cierta sciencia atorgamos, que vos ditos homes e universidat de Lucena que agora son o por tiempo serán, hayades el dito lugar de Lucena con todos sus términos, con casas e casales, con huertos e huertales, e con todas tierras assín labradas como por labrar, assín de regadío como de secano, et con aguas, cequias, zudes i todos árboles, assín fructíferos como non fructíferos, et con fustes assín verdes como secos, et con lenyas, piedras, cals, algebs, et con ríos, yerbas e pacimientos, et con montes e pescadas, e caças, et con todos adempríos pertenecientes al dito lugar con sus términos.
Salvo que retenemos a nos et a los nuestros, fornos, molinos et molinares, et todos otros dreytos e regalías a la nuestra senyoría pertanecientes e pertanyer debientes en el dito lugar et términos.
Et affrontan los ditos términos con término de Chodos, e con término de Villamalepha, et con término de Ludient, et de Argelita, e con término de Artana, et con término de Alcalatén, et con término de las Useyas, et con término del Castellar.
Et assín queremos que vos e los vuestros ayades la dita villa et término et cosas sobreditas, con entradas e exidas, et affrontaciones, et todos otros dreytos a las ditas cosas pertanecientes, a haber, tener, possider, a dar, vender et alienar, et a facer todas vuestras voluntades e a los vuestros, en por todos tiempos, salvo a infanzones e a santos e a personas religiosas.
Et vos seyades poblados a diezmo e a primicia, a buen fuero de Aragón, e a buenas costumbres e usanzas de la ciudat de Zaragoza.
Et prometemos a vos, ditos homes buenos et dita universidat, assín a los presentes como a los absentes, presentes e sdevenidores, e al notario infraescrito, stipulante, recibient en nombre de aquellos la dita villa et tierra et término, et las otras cosas sobreditas, por haber, tener e possider, e por todos tiempos; e contra en alguna cosa de aquella no vendremos ni venir faremos por nos ni por interpósitas personas.
Item, queremos de cierta sciencia que hayades la carnicería del dito lugar et carnicerías francament, a ordinación de vos ditos homes buenos del dito lugar.
Item, encara que hayades la ferrería o ferrerías del dito lugar, a vuestra buena ordenación.
Item, queremos e atorgamos que pudades en cada anyo esleyr justicia et jurados, et otros oficiales, segunt que siempre han sido acostumbrado, e a vos será bien visto.
Empero, retenemos a nos e a los nuestros la confirmación de aquellos los reales del dito término, e todas las otras regalías e dreytos a la dita senyoría pertanycientes, segunt que habemos acostumbrado.
Et mandamos a don Jayme Tarazona, notario público de la Alcora, que a vos ens faga carta pública, a todo pro de vos e de los vuestros, de la dita donación e privilegio.
Et yo, dito Jaime Tarasona, notario sobredito, recibo el dito mandamiento a mí feyto por los ditos nobles, donya Toda Pérez d'Urreya, e Johan Eximénez d'Urreya.
Et yo, donya Teresa d'Entienza, de cierta sciencia, de buen corazón e agradable voluntad, laudo, atorgo, approbo et confirmo todas las cosas et por todas cosas, segunt que de suso es dito.
Esto fue feyto en la villa de la Alcora, pridie nonas madii anno Domini millesimo trecentessimo tricessimo quinto.
Sig+no de nos, donya Toda Pérez d'Urreya. Sig+no de Johan Eximénez d'Urreya. Sig+no de nos, donya Teresa d'Entienza, sobreditos, qui ésto laudamos, atorgamos y firmamos.
Presentes testimonios fueron a ésto Martín Garcés de Jansuas, alcalde de Íjar, y don García Martínez de Calp, e don Bernat Estarás, caballeros, e don Sancho Eximénez de Villa Alba, scudero, e don Ramón Aguilón, rector de la ecclesia de Lucena, e don Beltrán d'Albinyana, de Almazora.
Sig+num Jacobi Tirasone, notarii publici Alcore, cum suprascripto in decima nona linea, ubi legitur "et usanzas", hoc scribi fecit et clausit loco die et anno prefixis.
1269, gener 11. Castelló de la Plana
Guillem d'Anglesola II dóna a Guillem de Besora la Torre de Vinrubí (actual Torre d'En Besora) per a que la repoble
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 316-317
Sit omnibus notum, quod nos, dompnus Guillermus de Angularia, per nos et omnes successores nostros, presentes et futuros, cum hoc publico instrumento perpetuo valituro, propter multa grata et servitia idonea que vos, Guillermus de Besora, militi, nobis fecistis et adhuc facere non cessatis, damus, tradimus, et concedimus in perpetuum vobis Guillermo de Besora, et vestris, quandam turrem que vocabatur Turris de Vinrrabino, et totum ius et dominium quod nos habemus et habere debemus in dicta turre, pro alodio franchum vestrum liberum et quietum, cum omnibus suis pertinentiis et confrontationibus, et proprietatibus et integritatibus, et cum omnibus iuribus, vocibus, actionibus, et rationibus, realibus et personalibus, justiciis civilibus et criminalibus et personalibus nobis et nostris in dicta turre, et pro ipsa competentibus et competit[ur]is quoquomodo, cum banis et caloniis, cum pascuis, herbis, lignis, montibus, venationibus, rivis, aquis, decimis, primitiis, et cum omnibus suis melioramentis factis et faciendis.
Cedentes hinc a vobis, ex causa huius donationis, omnia loca nostra, iura, voces, et actiones reales et personales, civiles et criminales, nobis et nostris in predictis omnibus et singulis, vel ocasione ipsarum competentes et competit[ur]is; vos inde ex dicta causa donationis dominum et potentem constitutus ut in terram vestram propriam.
Promittens vobis et vestris, bona fide, firma et solemni stipulatione, hanc donationem semper ratam et firmam habere et tenere, et nunquam ipsam in aliquo revocare nech contravenire aliquo modo vel causa vel ratione.
Renuntiamus quantum ad hoc omni iuri, foro, rationi, constitutioni, consuetudini, contra hec repugnantibus.
Predictam vero donationem habeatis, teneatis, possideatis in pace perpetua, ad habendum, tenendum, possidendum, expletandum, et etiam ad dandum, vendendum, impignorandum sive alienandum, ad omnes vestras vestrorumque voluntates in perpetuo faciendas.
Promittimus etiam dictam turrem vobis et vestris facere, habere, tenere omnique tempore in pace, possidere, ut superius sunt expressa et contenta. Et nos et successores nostri erimus vobis et successoribus vestris legales actores et defensores, contra omnes personas, sub obligatione omnium bonorum nostrorum, habitorum et habendorum.
Et ad maiorem autem huiusmodi firmitatem, vobis dicto Guillermo de Besora habendam, nos, dictus Guillermus de Angularia, hoc presens instrumentum nostro sigillo cereo appenditio fecimus roborari.
Quod est actum in Castilioni campi Burriane, tertio idus ianuarii anno Domini millessimo ducentesimo sexagesimo octavo.
Sig+num Guillermi de Angularia predicti, qui hunch laudamus, concedimus et firmamus.
Testes huius rei sunt Arnaldus de Soler, et Bernardus de Thous, milites, et Pontius de Bruscha, vicinus Castilionis.
1276, agost 18. Sogorb
L'Orde de Calatrava atorga la carta pobla de Begís
Edició, amb variants, d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 352-355
Sea conocida cosa a todos omes, presentes e avenideros, cómo nos, don Roy Pérez, comendador maior de Alcañiz, con consejo, con voluntad e con otorgamiento de don frey Pedro Gonzálvez, comendador de la Frexneda, e de don frey Ximén Pardo, comendador de Maella, e de don frey Miguel Pardo, comendador de Molinos, e de don frey Vicente, comendador de la casa de Valencia, e de don frey Pedro Fernández, comendador de Bexíx, e de don frey Juan Martínez, comendador de Calaceyt, principalmente por nos e generalmente por todo el convento de los otros freires que en la comenda de Alcañiz son, decimos e otorgamos por todos tiempos a vos, don Juan Belenguer, vecino de Segorve, e a don Domingo Blasco, e a don Martín de Abat, hermano d'el, e a don Juan de Voz Mediano, vecinos e havitantes en Cantavieja, la villa y el término de Bexíx, el qual nos e la orden hi habemos e haber debemos por qualquiere razón ni manera.
Exceptado que retenemos a nos e a los nuestros sucesores en el dicho lugar de Bexíx, molinos, e fornos, e baños, e mercado, e peso. Asín, empero, que los vecinos de ava[n]t dicho lugar sean francos de peso et de mesuraxe, así en la vila como en el término d'aquella.
Encara retenemos a nos en el dicho lugar de Bexís, es a saber, en el regaro de la carrera que pasa el río et va al Toro, en torno a la puent del vado que va a Exérica, así como ataja el río et la zequia que riega del dicho lugar.
Encara retenemos a nos la heredat que fue dada a don Sancho Gabaldón.
Encara retenemos a nos la viña la qual don Ferrando Díaz plantó por al castillo del dicho lugar de Bexíx, con todas las otras viñas que nos compramos de los moros de dicho lugar, et la vinia que fue de P. Altura, e la viña que fue d'Abolaz, e la viña de alamí viejo, e las que tienen con elas, así como asigna la carrera que deballa de castillo e va a Yessa, en tro a la azequia que va al suelo de la viña que plantó don Fernando Díaz.
Encara retenemos a nos para los herederos cristianos que ante eran en Bexíx, XXX heredamientos, o para otros a qui nos darlos queremos, et aquellos en todas cosas que sean tenidos a la Orden de serbitut, así como los otros herederos que en el dicho lugar fueren ensemble. E así entiéndase que son todos los pobladores de ava[n]t dicho lugar CX.
E encara retenemos a nos el río del dicho lugar de Bexíx, para defesa, así como asigna de la carrera del Toro en tamso [sic], a tanto quanto tiene el término del dicho lugar.
Et de la carrera a iuso lexamos a vos avant de los pobladores, a la vuestra voluntat e servitut; et el otro río que viene de canalón, et aquella poda de vendí [sic] e fer vuestra voluntad si mester ser.
Encara retenemos a nos almodí e montadgo estranno.
Encara retenemos a nos salinas, e que vos, dichos pobladores, non compredes sal de nulla otra parte avien.donde en el xuat dicho lugar de Bexíx, la qual vos sea vendida como se usa e se vende en la ciudad de Valencia.
E encara retenemos a nos que podamos poner justicia e escrivano, qual nos queramos, en el dicho lugar de Bexíx, la qual justicia se mude por cada año según como es costumbre en la ciudad de Valencia.
Encara retenemos a nos éntregamente la defesa de conejos, según como ya era asignada en tiempo de moros.
E retenemos a nos todas otras cosas que pudieren estar retenidas senior según fuero, o es como mena de plata, e de oro, o de fierro, o de estannio, o de plomo, o de azero, et desent en la forma desús dita.
Todo el término avant dicho damos a vos, depús dichos pobladores, a diezmo e a primicia de todas las cosas que allí sembraredes, exceptado que vos enfranquimos el queso.
Encara retenemos a nos e queremos que nos dedes por pecha cada ano D solidos reales, a pagar a la fiesta de Nadal de Nuestro Señor.
En encara que nos dedes L sueldos por cena.
E que en ninguna cosa non seades a nos más tenidos, levadas las cosas que en la carta son contenidas.
El qual término e población, en la forma deiús dita damos e atorgamos a vos, dichos pobladores, con todas sus entradas e sus exidas, e con todas sus pertenencias e sus mexoramientos, aguas, zequias, árbores de qualquier linage que sean, piedras, ierbas, montes, términos ganados e por ganar, los quales a aquell lugar pertanien ni pertanir deben por qualquier razón ni manera.
Et damos a vos licencia, que podades fer boalar convinent en el dicho lugar a las bestias d'arada.
Encara en el dicho lugar de Bexíx, damos e atorgamos a vos, dichos pobladores, e a los vestros sucesores en todas cosas e por todas, que ayades fuero de Valencia e por aquello vos governedes, e non por nengún otro.
Encara otorgamos a vos, dichos pobladores, que podades fer defesa convinient de conejos e perdizes, la qual cazedes a vuestros huevos, e aquella podades vender e azer vuestra voluntad si mester fuere.
E sobre las dichas cosas atorgamos a vos, de suso dichos quinioneros del avant dicho lugar, que la partición fecha e asignada, que podades esleir sendas carreras para vos en el dicho lugar, ço es, de casas e de viñas e de tierra.
Encara queremos e damos a vos licencia, que podades poner jurados e almutazén, e corredores e zequieros, cada anno, en el dicho lugar, presentant aquellos a nos si non son suficientes, e que juren en nuestro poder.
Encara queremos que si nengú conejo esira de nuestra defesa, entrara dentro de las vuestras viñas, que lo podades prendar e matar sin caloña nenguna.
Encara queramos que los fornos que cuezan a XXX, e que den de XXX panes cochos, uno.
Encara queremos que cassanno [sic] de vos, dichos pobladores, que fagades en el dicho lugar de Bexíx residencia personal, e que non podades vender las dichas heredades a clérigos ni a cavaleros, ni a infanzones, ni a personas religiosas, levado a home de vuestra condición.
E atorgamos a vos, dichos pobladores, que podades fer palomares dentro en la villa, e fuera en los vuestros heredamientos.
E queremos que los heredamientos non podades vender menos d'espacio de dos años, levado con nuestra voluntad.
E si por aventura alguno de los dichos CX pobladores en la carta asignados, non fueren en el dicho lugar de Bexíx, e fer residencia personal, como dicho es, d'aquí a la fiesta de san Miguel primero viniente, queramos que los dichos quiñones, de parte nuestra puedan e ayan licencia aquell o aquellos de desheredar e darla a otro o a otros.
Encara queremos que vos, dichos pobladores, todos ensemble, que fagades a nos huest e cavalcada toda ora que se fará en la ciudad de Valencia, o fer redempción por ella.
E todas aquestas cosas e otorgamientos prometemos nos, a vos, dichos pobladores, bien e lealmente fer, tener e guardar, e observar en todas cosas, como dicho es, e contra aquellas no venir ni fer venir nulla persona.
E nos, desús dichos pobladores, recivimos la dicha población en la forma desús dicha, e prometemos por nos e por los nuestros, todas las susodichas cosas bien e lealmente complir e observar como dicho es, e contra ellas no venir por nulla manera.
Sig+no de don Roy Pérez Ponz, comendador maior de Alcañiz. Sig+no de don frey Pedro Gonzálvez, comendador de La Fresneda. Sig+no de don frey Ximén Pardo, comendador de Maella. Sig+no de don frey Miguel Pardo, comendador de Molinos. Sig+no de don frey Vicente, comendador de la casa de Valencia. Sig+no de don frey Pedro Fernández, comendador de Bexíx. Sig+no de don frey Juan Martínez, comendador de Calaceit; los quales por sí e por todo el convento de los otros freires de la comienda de Alcañiz todas las sobredichas cosas firmaron.
Actum est hoc Sugurbii, XV kalendas septembris anno Incarnationis Domini [Mº CCº LXXº VIº].
Testimonios son d'esto presentes, don Assalit Munnoz, e don García Pérez de Vessa, cavalleros, e don Ferrando de Oblitas, e don Girón de Spirel.
Sig+no de Pedro Soriano, notario público de Segorbe, qu.esto escrivió, el lugar, el día e el año desús escrito.
1264, març 23. Borriana
L'Orde de l'Hospital atorga la carta pobla de la Vall d'Alba
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 298-300
Sit omnibus notum, quod nos, frater Gui de la Guespa, castellanus Emposte, de consilio et voluntate fratris Ferrarii de Santa Columba, comendatoris Burriane [et de] Vilafameç, et fratris Petri Michael, capellani nostri, et fratris Bernardi Corbella, el fratris Gaucerandi Albert, et fratris Michael, prioris Burriane, et fratris Petri de Beltal, et fratris Petri Celolm, et aliorum fratrum nostrorum in nostra capella commorantibus, per nos et omnes successores nostros, presentes pariter atque futuros, damus, concedimus ad populandum et ad bene laborandum et meliorandum, [vobis] Johanni Vitalis, et Petro de Ferriol, et Bernardo Cortit, et Poncio de Pynana, et Ato Garceç, et Dominico Vitali, et Bartolomeo Balester, et Petro Flassan, et Bernardo de Monluna, et Arnaldo de Casles, et Michaeli Folcher, et Guillelmo Rocello, et Johanni de Calanda, et vestris imperpetuum, totam illam alchaream nostram quam habemus et habere debemus in termino castri de Villafamez, qui vocatur Alba.
Assignatam itaque alchaream cum domibus, cassis, cassalibus, ortis, ortalibus, vineis, parris, parralibus, arboribus fructiferis et infructiferis, cum aquiis, cequiis, introitibus et exitibus, et omnibus iuribus et pertinentiis suis, affrontationibus a cello in abissum, et cum pratibus, pascuis, lignis et aliis omnibus integritatibus et proprietatibus universis, sive cum omnibus vocibus, actionibus realibus et personalibus nobis et nostris ibidem competentibus vel competit[ur]is, et sicut melius dici, scribi, vel intelligi potest ad vestrum et vestrorum comodum et salvamentum, damus et concedimus ad populandum et ad bene meliorandum vobis et vestris imperpetuum.
Itaque vos et vestri et populatores et sui, semper habeatis et teneatis, possideatis et explectetis, ad eandem formam et consuetudinem hominum sive populatorum castri de Villafamez.
Itaque sitis teneamini nobis dare et facere omnia que dicti homines de Vilafamez sunt tenentur nobis dare et facere, sicut in carta donationis plenius continetur.
Retinendo tantum nobis et nostris in hac supradicta donatione furnum et fabricham.
Preterea damus et concedimus vobis et vestris, quod semper ibidem in dicta alcharea regamini et iudicemini secundum forum Cesarauguste, sicut utitur in Cesaraugusta de consimilibus.
Et sic habeatis vos et vestri, et populatores et sui, dictam donationem teneatis, possideatis et explectetis, ad dandum, vendendum, impignorandum, alienandum, et ad omnes vestras et vestrorum voluntates cuicumque volueritis faciendas, secundum forum et consuetudinem castri de Villafamez.
Promitentes solempni et legali stipulatione nunquam contra hanc donationem venire, nec in aliquo revocabimus; immo illam semper vobis et vestris salvabimus, et facere, habere, tenere in sana pace contra omnes personas super omnibus bonis vestris.
Et ut hec presens donatio maiori gaudeat firmitate, confitemur a vobis inde habuisse et recepisse pro intrada istius donationis, centum solidos regalium Valentie, in quibus renunciamus omni exceptioni pecunie non numerate et non recepte, et doli, et omni alii iuri contra hec repugnanti.
Ad hoc autem, nos dicti Johannes Vidal, et Petro de Ferriol, et Bernardus Cortit, et Poncius de Pynana, et Ato Garzés, et Dominicus Vidal, et Bartolomeus Balester, et Petro Flassan, et Bernardus de Monluna, et Arnaldo de Casles, et Michael Folcher, et Guillermo Rocello, et Johannes de Calanda, per nos et nostros et dicti populatores et sui, recipimus a vobis dictis dominis, dictam donationem, sub dictis conditionibus et modis; promitentes nos et convenientes omnia premisa et singula atendere et complere, sicut dictum est, sub obligatione omnium bonorum nostrorum.
Quod est actum in Burriana, Xº kalendas aprilis anno Domini Mº CCº LXº tertio.
Sig+num fratris Gui de la Guespa, castellani Emposte. Sig+num fratris Ferrarii de Santa Columba. Sig+num fratris P. Michael. Sig+num fratris Bernardi Corbella. Sig+num fratris Gaucerandi Albert. Sig+num fratris Michael, prioris. Sig+num fratris Petri de Beltal. Sig+num fratris Petri de Cellom; predictorum, qui hoc concedimus, laudamus et firmamus.
Testes sunt Johannes Raymundus Guillabert, et Bernardus de Passavant, et P. Vitalis.
Sig+num Bernardi de Fonte, notarii publici Burriane, qui hoc scripsit die et anno superius asignatis.
1281, novembre 11. Coves de Vinromà
Artal d'Alagó i Teresa Pérez atorguen la carta pobla de Coves de Vinromà
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament valencianes medievals. València 1991, pp. 404-406
Manifesta cosa sea a quantos esta carta oyrán e verán, que nos, don Artal de Alagón, e nos, dona Teresa Pérez, fila del muy alto senyor don Peyro, rey de Aragón, e muller del dicto don Artal de Alagón, por nos e por todos nuestros successores, con esta present pública carta pora todos tiempos valedora, damos e de present liuramos a vos, Matheo Huguet, e a vos Pero Comín, e a vos Berenguer Comín, e a vos Pero Revert, e a vos Johan Exivert, e a vos Ramón de Viveres, e a vos Johan Guitart, et a vos Ferrer Narbonés, e a vos Arnalt d'Abella, e a vos Phelip de Bajés, e a vos Guillem de Vallfagona, e a vos Bertholí Verdú, e a vos Berenguer Spano, e a vos Johan Cerdá, e a vos Ramon Badal, e a todos aquellos otros que con vos e vos con ellos aquesta población de nos presiestes e recebiestes, e particiestes por albaranes e por suertes, e por ciertas partes amollonastes; e tanbién a todos aquellos que de nos han acapdados otros heredamientos apartados que no eran, ni son de aquellos heredamientos que a vos diemos, los quales les fueren asignados e mollonados por mandamiento nuestro por don Joan Pérez de Casanueva, alcayde nuestro de Las Cuevas; e tanbién a todos los que hi eran ya pobladors, todos los heredamientos que y han por població o por compra, o por pura donación de nuestros antecessores o de nos.
A todos vosotros e a vuestros successores, e a todos los otros qui allí poplarán e heredarán, damos a poblar la villa e el término de Las Cuevas de Avinromán, con todos sos términos e pertinencias, que y pobledes e lauredes, e excolades, e exampledes, al buen fuero de Valencia, e a décima e a primicia.
La qual villa e término damos a vos, e a todos vuestros successores, con todas sus entradas e exidas, e con todas sus pertenencias e milloramentos, con tierras pobladas e hiermas, con aguas corrientes, e con stanyos, con montes, con fustas, con lenyas, con yerbas, con prados, con pastos, con caças e venaciones, con piedras, con pedreras, con calces, con calcineros, e con todos otros ademprivos, e con todas las otras cosas que a buen uso de omne pertanecen.
Exceptado que retenemos a nos e a todos nuestros successores en la dita villa de Las Cuevas e término, molinos e molinares, fornos e carnicerías, e fábrega de lozo e mercado. Todas estas cosas sobreditas retenemos a nos e a nuestros successores, con todas las rendas, tribudos, dreytos e pertinencias que agora hi avemos pora todos tiempos.
Encara retenemos a nos una plaça en la dita villa pora fer-hi castiello e casas, la qual plaça es en somo de la villa, ençá la part del río, segunt que ia es mollonada.
Retenemos encara poderosament a nos e a todos nuestros successores, en vos e en los vuestros, e en todos los herederos que en la dita villa e término serán e heredarán en todos tiempos, feeldá e senyorío pora siempre.
E por que todas estas cosas e cada huna d'ellas sean más firmas e hayan más firme valor, que sean más stables e nunqua puedan venir en dubdo, ni seer a null ome dupdosas, mandamos ende a vos seer feta esta carta, e poner en ella nuestros seellos pendientes, en testimonio e en signo de toda firmitumpne entre nos e vos, e todos nuestros successores e los vuestros, e todos los otros herederos e habitadores qui en la dita villa e término heredarán e habitarán pora todos tiempos.
Esto fue feyto miércoles, día de sant Martín, onzeno día de la entrada del mes de novembre, dentro la villa de Las Cuevas, en el anno de Nuestro Senyor Ihesu Christo de mil dozientos e huytenta e un anno.
Sig+no de nos, don Artal de Alagón. Sig+no de nos, dona Teresa Pérez, filla del muy alto senyor don Peyro, rey d'Aragón, e muller del dito don Artal d'Alagón, qui totas estas sobreditas cosas atorgamos, loamos e confirmamos, e los testimonios deyuso scriptos en este testimonio firmar rogamos e mandamos.
Sig+no de don García Pérez d'Alagón. Sig+no de don Guillem de Convey, cavalleros e testigos. Sig+no de Lop Ximénez d'Alagón. Sig+no de Miguel de Haç, scuderos e testimonios.
Sig+no de Domingo Forner. Sig+no d'En Guillem Mirón, vezinos d'Albocácer, lauradores e testes.
Sig+no de Johan Pérez de Casanueva, alcayde de las ditas Cuevas, qui por mandamiento de los sobreditos nobles, don Artal d'Alagón e de dona Teresa Pérez, su muller, esta carta scrivió en el lugar, en el día e en año desuso scriptos, con letras sobre scriptas en la XXIIª regla, do es dicto "villa".
1276, juny 27. Xàtiva
L'infant Pere d'Aragó dicta les condicions per al manteniment de la població musulmana als llocs de la Serra d'Eslida, després de la revolta general d'eixe any
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes.
València 1991, pp. 351-352
Noverint universi quod nos, infans Petrus, et cetera.
Concedimus vobis toti aljame sarracenorum de Eslida, quod remaneatis in domibus et hereditatibus et possessionibus quas habere consuevistis in Eslida, et populetis vos et omnis posteritas vestra in dicto loco per secula cuncta.
Recipientes vos et omnia bona vestra in nostra commanda et nostro guidatico speciali.
Et teneatis legem vestram; et faciatis orationes vestras in meschitis vestris; et possitis docere filios vestros de vestro Alchorram et aliis libris vestris.
Et possitis facere instrumenta vestra matrimonialia, venditionum et omnium aliorum contractuum in posse vestri alcaydi.
Et alcaldi et alaminus sint de aljama vestra, et eligatur ad cognitionem sarracenorum vestrorum.
Remittentes vobis omnem demandam quam vobis possemus facere, quia fuistis in guerra contra nos.
Et non teneamini solvere nobis vel nostris, aliquid ratione, census et loguerii ville vestre usque in hunc diem.
Et omnis sarraceni qui sunt extra Eslidam possint libere et sub nostro guidatico reverti apud Eslidam, et habere ibi possessiones eorum, secundum quod habere consuevistis.
Et vos et vestri teneamini dare nobis et nostris decimam panis, olei, et omnium aliorum fructuum, exceptis ficubus et uvis que sunt in letonariis, et aliis arboribus et ortaliciis que fiant ad opus comedendi. De illa tamen ortalicia que vendetur similiter teneamini dare decimam.
Preterea, teneamini dare nobis et nostris quolibet anno quadringentos bisancios, videlicet pro quolibet bisancio III solidos et dimidium regalium Valentie, de quibus solvatis nobis quolibet anno CCos. bisancios in mense augusti, et alios ducentos bisancios in mense octubris. Et vobis dantibus nobis dictos CCCCos bisancios et decimam superius nominatam, non teneamini nobis dare vobis vel vestris aliud censum, servitium vel peitam, nec aliquam aliam exactionem.
Nisi in dicto castro corruerint muri, vel si contigerit aliquid operari in dicto muro, teneamini iuvare alcaidum dicti castri in dicto opere.
Preterea, apportetis qualibet die ad opus dicti castri duas cargas de lignam et aquam ad habundantiam dicti castri.
Et alcaidi dicti castri non petant vobis ova, gallinas nec aliqua alia servitia seu aldeas in festis Pascarum, nec in nuptiis vestris.
Et possitis decoquere panem vestrum in furnis vestris, sicut consuetum erat tempore sarracenorum.
Et quod aliquis non possit vos compellere ad balneandum, ni secundum quod vobis placuerit.
Et si aliquis vestrum vellet transferre se in alium locum, causa habitandi, possit hoc facere libere sine aliqua contradictione, et vendere hereditatem quam habuit in Eslida aliis sarracenis.
Et habeatis preterea alchaream de Guairaga sicut consuevistis habere.
Et hereditates meschitarum sint de meschitis sicut consueverunt esse tempore sarracenorum.
Et possit unus vestrum hereditare alium secundum legem vestram.
Preterea concedimus vobis, quod alcharie de Beata, et de Lauret, et de Ayn, et de Beyhu, sin de cetero ad consuetudinem de Eslida.
Datum Exative, Vº kalendas julii, anno Domini Mº CCº LXXº sexto.
1262, gener 11
L'abat del monestir de Benifassà atorga la carta pobla de Bell·lloc i Albar, poblacions de la vall del monestir, actual Pobla de Benifassà
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 291-295
In Christi nomine.
Noverint universi, tam presentes quam futuri presentem paginam inspecturi, quod nos, frater Berengarius, Dei gratia abbas monasterii de Benifaça, cum consilio et voluntate fratris Petri, prioris, et fratris Bernardi, cellerarii maioris, et totius capituli, per nos et successores nostros, damus et concedimus et in perpetuum collocamus vobis, Petro Estoca, et Petro Ortolà, et Bartholomeo Blanco, et Michaeli Barceló, et Johanni Tarragó, et Jacobo de Péres, et Guillermo de Muntornés, et Petro Morell, et Matheu de Paner, et R. Talquer, et R. Estrany, et Bernardo de Paner, et Salvatori Rubey, et Petro d'Isona, et Berengueri Giner, et Bernardi Giner, et Petro Oden, et Petro de Podio, et Johanni de Fluvià, et Petro Magistro, et Berengario Tarragó, et Poncio de Castro Asinorum, et R. Garcia, et Johanni de Berguedà, et G. Molés, et Na Poca, et G. de Ollis, et Vitali de Prades, et P. de Tatger, et Ferrario de Querol, et heredibus et successoribus vestris, loca illa scilicet de Pulcro Loco et de Albario, que sita sunt in valle de Benifacà, cum terminis suis.
Exceptata illa solana que posita est in loco nominato vallis de la Salzadella, sicuti per nos iam est fitata et determinata; et exceptato campo illo del Cabanil, qui vertit aquas in valle de Benifaçà predicta. Et exceptato quodam orto posito iuxta vallen de la Salzadella, sicut per nos est fitatum, determinatum, ad duas fanequadas.
Tali videlicet modo damus vobis et vestris predicta loca, ut in loco per nos assignato et determinato, villam que nominetur Pulcher Locus construatis et domos ibidem hedifficetis, et in villa predicta staticam in propriis personis semper faciatis, et hereditates vestras pro posse vestro colatis.
Et etiam pro termino ville construende predicte et hedifficande, damus vobis et vestris successoribus predicta loca de Pulchro Loco et de Albario, cum terminis eorumdem, a colle Crucis scilicet usque ad montes coram Bellestar, sicuti montes disparguntur et disgregantur de serra ad serram, et aque predictorum montium discurrent versus villam predictam in valle de la Salzadella, et sicuti serre et montes ab utraque parte valle, prout aquas versantes in villa predicta de Benifacà includunt et determinant.
Sic damus vobis et vestris pro predicta villa construenda et pro termino antedicto, cum terris cultis et incultis, et cum montibus ac silvis, et cum costis ac vallibus, et cum paratibus et transversalibus ac barrancis, et cum domibus hedifficatis et hedifficandis, ac casalibus cum vineis plantatis et plantandis, et cum ortis et ortalibus, et cum torrentibus ac ripis, et cum arboribus et foliis, et cum fustibus et ligneis siccis ac viridis, et cum pratis et herbis ac paschuis, et cum plateis et viis et semitis intus villam et extra, et cum aquis et aquarum ductis, et cum petris et saxis, ac molis et lapidibus, et cum ramblis ac arenalibus, et cum devesis cirogrillorum et cum covis eorum, et cum pontibus ligneis et lapideis, et cum transitu eorum, et cum fontibus et aquis discurrentibus et bassis aquarum, et cum litoribus torrentium et aquarum ductum ac fontium, et cum beuragiis bestiarium, et cum introitibus et exitibus, et cum omnibus melioramentis et aliis pertinentiis suis ac iuribus et affrontationibus determinatis et non determinatis, et cum omnibus melioramentis que ibidem fieri possunt ex abisso usque in celum, vel vos facere poteritis, et ut melius dici vel intelligi potest omni vestro bono intellectui et vestrorum.
Predictam donationem sic habeatis et collocationem, ad omnes vestras vestrorumque voluntates per inperpetuum faciendas.
Sub tali vero conditione predictas hereditates habeatis et possideatis, vos et successores vestri, quod nobis et successoribus nostris de omni blado et leguminibus intus in area, et de vino et de oleo intus in vinea, detis fideliter nonam partem, et decimam et primiciam ecclesie, sine nostro nostrorumque misione.
Et predicta scilicet bladum, et vinum et oleum, et legumina, colligere vel levare de area, et de vinea non possitis sine nostro baiulo vel nuncio presente, et a vobis requisito.
Et de lino etiam, et de canabo et croceo et oleribus, et cepis, et parris, et alleis, detis nobis et nostris successoribus fideliter decimam partem tantum et primiciam ecclesie, alia consuetudine in hoc non inducta.
De agnis quoque et edulis detis nobis et successoribus nostris in festo Paschatis decimam et primiciam ecclesie.
Et de porcellis etiam detis nobis et nostris successoribus decimam tantum.
Et si aliqui vestrum et successorum vestrorum pullos nutrierint, dent nobis in anno unum tantum.
Et si aliqui etiam in predicto termino venationes animalium forestium ceperint, alibi non vendant nisi in predicta villa, sine nostra licentia et nostrorum.
Set inqua nos, dicti frater Berengarius, abbas, et frater Petrus, prior, et frater Bernardus, cellerarius maior, per nos et successores nostros, cum consensu capituli requisito, damus et imperpetuum remittimus vobis, populatoribus supradictis et successoribus vestris, quod ne de la lana et caseis, et pulinis, vitulinis et asinis, caballinis et mulinis, ac etiam de spinatgiis, et de omnibus aliis minutissimis consimilibus istis que hic con comprehenduntur, nec etiam in scriptis rediguntur, teneamini dare decimam nobis nec successoribus nostris, imo de istis reddimus vobis absolutos per in perpetuum et vestros.
Damus inquam et remittimus vobis et successoribus vestris fabricam et fabricas ville predicte in hunc videlicet modum, quod faber vel fabri per vos positi, teneantur loceare ligones et vomeres grangie nostre de Bellestar.
Damus adhuc vobis et vestris per imperpetuum atque concedimus bovalare, hoc videlicet modo quod bovalare limitetur ad cognitionem bonorum virorum et nostri, secundum magnitudinem ville predicte.
Damus inquam et concedimus imperpetuum vobis et vestris successoribus et omnibus habitantibus in villa predicta, quod quilibet vestrum possit franche, libere ac quiete, sine aliqua exactione nostra et nostrorum, accipere et levare ac ducere etiam et duci facere, ac etiam scindere et scindi facere in montibus ac silvis, ac in locis desertis, ligna minuta, grossa, sicca et virida, et calcem et guissum, ac rotas molendinorum facere, et statica et domos vestros cooperire, et etiam arbores scindere ac asclare, et de ipsis dolia et cubos et tinas construere, et etiam ad quoslibet alios usus vestros accipere, ad dandum et vendendum, alienandum, vel aliter destrahendum in hunc modum, quod nullus vestrorum sit ausus facere tallum magnum nec insimul duodenam quadratum, ad vendendum, vel ad alienandum, nec etiam ponere carpentarium ad destruendum nemus, sine nostra licentia et nostrorum, nisi tantum in arboribus et lignis natis et positis in vestris hereditatibus, que per ignem destruerentur sive destrui oporteret.
Item, damus et concedimus vobis et successoribus vestris, in perpetuum, libertatem per allodium franchum, domos vestras et hereditates quod quilibet vestrum et vestrorum possit franche et libere dare, vendere, ac mutare, sine omni faticha et laudimio et confirmatione nostra vel nostrorum, predictas hereditates cuicumque volueritis, exceptis militibus et sanctis.
Absolvimus quoque vos et vestros ab omni questia, et tallia, et cavalcada, et etiam d'ost, et ab omni alio servitio nobis vel nostris pro predictis hereditatibus non prestando.
Imo, confitemur predictam novenam a vobis recipere pro omni servitio predictarum hereditarum nobis dandum.
Damus inquam cuilibet vestrorum et vestris, mediam fanecatam ferreginalium, in qua faciatis ferragium animalibus vestris, francham et liberam, sine omni servitio et sine novena et decima et primicia, si tamen dictam ferragiam animalibus vestris datis.
Et si forte dictam ferragiam dare vel mutare vel alienare volueritis, vel bladum de ipsa fiet, detis nobis et successoribus nostris novenam et decimam et primiciam ecclesie, sine omni contrarietate.
In predicta autem villa, sicuti per nos determinata est, et vobis assignata, retinemus nobis quandam plateam ad construendum domos nostras, et etiam omne illud quod supererit domibus vestris assignatis et determinatis.
Retinemus inquam in predicta villa officium tabellionatus, foro, et consuetudine Valentie non obstante.
Et etiam in vobis et successoribus vestris retinemus quod bladum per vos habitum in predicto termino ville predicte, alibi quam in molendinis nostris molere presumatis, dum tamen molendina nostra parata sint ad molendum.
Nec etiam panem vestrum alibi, quam in furno vel in furnis nostris decoquere presumatis, sic tamen predictum panem decoquetis ad consuetudinem ville sive castri de Morella.
In omnibus aliis hic non expressis, volumus quod sitis ibi populati ad bonum forum Valentie.
Et nos, predicti P. Escaza, et Petrus Ortolà, et omnes superius scripti in predicto loco populantes, per nos et successores ac heredes nostros, promittimus vobis domino fratri Berengario, dicto abbati, et successoribus vestris, omnes conditiones positas et scriptas sicut superius dictum est, et scriptum est, attendere et complere et firmiter observare sub obligatione omnium bonorum nostrorum, et sub fide homanatgii prestiti a vobis et sacramento fidelitatis.
Per quod promittimus vobis et successoribus vestris canonice intrantibus, quos non erimus in consilio nec in facto ut vitam perdatis, nec membrum nec mala captione capiamini.
Consilium quod nobis per vos, vel per literas, vel per nuntium, demonstratibus vel secretum, nulli pandemus vel dicemus ad dampnum vestri castrum vel munitiones per quas possitis deffendi, nulli trademus res vestras, et monasterii pro posse nostro contra omnes homines deffendemus.
Nec ullam desonestatem in contumeliam vestri nec monasterii faciemus; vocati ad vos veniemus, dum tamen legitimo impedimento detenti non sumus irati et paccati, ius in vestro posse firmabimus.
Nec dampnum de vestris rebus vel possessionibus perpetrabimus, nec illud bonum quod vobis debiat evenire, sine difficultate et leviter difficultatem ponemus.
Nec illud quod clarum vobis fuerit reddemus obscurum. Nec vestros nuntios vel baiulos desonestabimus.
Et ego frater Berengarius, iam dictus abbas, versa vice per me et meos promitto vobis populatoribus superius scriptis, omnia supradicta attendere et complere, et firmiter observare, sicut superius scriptum est.
Et insuper, per me et successores meos, promitto vobis populatoribus iam dictis, esse guirentem et deffensorem de predicta donatione et concessione contra cunctos homines, et eam vobis et vestris perpetuo faciam tenere et possidere firmiter et in pace.
Et omnes conditiones et libertates superius positas, diligentius observabo.
Et pro introitu donationis et concessionis istius, confiteor recipisse a vobis tria milia et DCCCC solidos regalium monete Valencie, de quibus mee voluntati statis factum est, et bene paccatus sum, renuntians omni exceptioni non numerate pecunie et doli.
Ut autem predicta donatio et concessio, et omnia et singula superius scripta vobis et vestris, maiorem obteniant firmitatem, ego, frater Berengarius, iam dictus abbas, renuntio omni iuri et consuetudini et specialiter illi iuri per quod monasterium fungi potest iure minoris, et omni alii iuri mihi vel monasterio competenti vel competituro, et specialiter etiam de predicta concessione restitutionem non petere.
Predictam autem donationem et concessionem laudo et firmo, et eam sigillo meo duco roborandum.
Actum est hoc IIIº idus ianuarii, anno Domini Mº CCº LXº Iº.
Sig+num fratris Berengarii, dicti abbatis Benifazani. Sig+num fratris Petri, prioris. Sig+num fratris G., precentoris. Sig+num fratris I., portarii. Sig+num fratris R, subprioris. Sig+num fratris B., cellerarii minoris. Sig+num fratris Berengarii de Zatrila. Sig+num fratris G., vestiarii. Sig+num fratris P. Oden. Sig+num fratris B., cellerarii maioris.
Testes sunt, P. Sancius de Monte Albano, Bernardus de Vinatea, Guillermus de Aytona, Guillermus de Spigol, Berengarius de Cabanes, Raimundus de Linya, Adam d'Anyon, Dominicus de Castro.
Sig+num Salvatoris Rubei, notarii publici, qui hoc scripsit die et anno prefixis.
1262, febrer 18
L'Orde del Temple atorga la carta pobla dels llocs de Castellnou i Almedíxer, del terme de Xivert
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 295-297
In Christi nomine.
Notum sit cunctis quod nos, frater Guillermus de Muntanyana, magister humilis militie Templi in Aragonia et Cathalonia, de consilio et voluntate fratris Guillermi de Prats, comendatoris Exiverti, et fratris Dominici, comendatores de Azquone, et fratris Johannis Cipriani, comendatoris Burriane, et fratris Petri, cambrarii Burriane, per nos et omnes successores et fratres militie Templi, ad bonum et utilitatem domus Templi et eiusdem fratrum, damus et concedimus vobis Bartholomeo Amorós et populatoribus quos ibi miseritis et vestris successsoribus imperpetuum, scilicet ad XXVIti populatores, illum locum qui vocatu Castrum Novum, in termino Exiverti, cum illo loco que vocatur Almedixer.
Omnia prefata et singula damus et concedimus vobis et vestris successoribus, per secula cuncta, ad decimam et primiciam pani et vini et olei, et aliorum bonorum omnium que terra levent, ad bonum forum et consuetudinem civitatis Valentie.
Excepto tamen hinc ortalicia et arboribus fructiferis, et lana et caseis.
Preterea, retinemus quod detis nobis et successoribus nostris, de qualibet domo unum pullum, galline, per decimam et primiciam.
Retinemus ibi nobis et nostris ecclesiam, et furnos, et molendinos, et fabricam, et per qua detis comendatoribus et fratribus Exiverti duas fanecas bladi, inter ordeum et triticum per medium, intus in area pro locido.
Promittentes vobis et vestris, nomine vestri et dictorum populatorum, quod facimus vobis et vestris, et ipsis, calciari semel in anno omni tempore a ferrario dicte fabrice, sine servitio aliquo, quod nobis vel dicto ferrario seu comendatori et fratribus Exiverti non teneamini dare càvechs, exadas, vomeres, quolibet istorum ferramentorum cum una libra ferri vel azer in anno V denarios persolvatis, que si de novo càvechs, exadas, vel vomeres, in eadem fabrica facere volueritis, pro qualibet octo denarios persolvatis.
Promittimus vobis et vestris quod facimus vobis et populatoribus, semel in anno tempore sine omni servitio, unum tribem, unam tribenellam, unum scapre, unum exol, unum rastell, unam destral, unam corbellam, tamen vos habeatis vestro ferrem.
In omni hoc, de predicto furno detis comendatori et fratribus, de XXti VIIm panibus unum panem. Verumptamen, si numerum panis ad predictum numerum non sufficiunt, detis pastam ad illam rationem.
Retinemus ibi firmamenta, et pensum, et mensuras, et justicias, hostes et cavalcatas, et omnes jurisdictiones et dominationes, exceptis ut supradictum est.
Retinemus castrum domini[i] per proprium.
Affronta[n]t loca predicta cum Covis, et cum Miraveto, et cum plano de Albalato, et cum Alcalà.
Sicut terminatum est, sicut terminantur et affrontantur, sic damus vobis et vestris et concedimus ad populandum, bene et legaliter, cum populatoribus ibi assignatis, et ibi moretis et hospicium et stati[c]um teneatis et laboretis, et vivificetis, et melioretis, ad bonam cognitionem et utilem intellectum, sine omni enganeo, et habeatis dicta et singula cum ingressibus et egressibus suis, et directis et pertinentiis, et aquis et petris, et lignis, et fustibus, et montibus et planis, et erbis et paschuis, et venationibus, et terris laboratis et heremis, et plantis diversium, ad habendum et tenendum, possidentum et explectandum, vendendum sive quolibet modo alienandum vobis placuerit, preter militibus et sanctis et eorum successores. Salvo tamen iure et dominio et fidelitatem in omnibus nostra et nostrorum et militie Templi, vos permanentes bonos et legales vasallos.
Et nos et successores nostros facimus prefata omnia facere, tenere, et habere et possidere vobis et vestris, contra omnes personas, ad bonum forum Valentie, ut dictum est, ad omnes vestras et vestrorum voluntates, ut tatxatum et compromissum in forma eius instrumenti publici.
Retinemus sic sic quod de pullinis, cavallaciis, VI denarios detis, et de pullinis, asininis et vitulis IIIIor denarios.
Verumptamen, sic concedimuus, quod non possimus aliquas cabanas sedere, ponere, nec mittere peccorum in illis locis, aliquo tempore, preter illas domus et castri.
Quod est actum XIIº kalendas marcii, anno Domini millesimo ducentesimo sexagesimo primo.
Sig+num fratris Guillermi de Muntanyana, magister humilis militie Templi in Aragonum et Cathalonie. Sig+num fratris Guillermi de Pratis, comendatoris Exiverti. Sig+num fratris Dominici, comendatoris de Azquone. Sig+num fratris Johannis Cipriani, comendatoris Borriane. Sig+num fratris Petri Cambrarii, firmantium, laudantium. Sig+num fratris Petro de Pratis. Sig+num fratris Dominici de Turre, firmantes et laudantes.
Testes huius instrumenti, Bernardum Jorba, Arnaldus Previnetus, secularii.
Raymundus de Pegueroles, notarius publicus Exiverti, hoc scripsit et suum sig+num posuit.
1266, desembre 27. Benifassà
L'abat del monestir de Benifassà atorga la carta pobla del lloc de Fredes, situat a la vall del monestir
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 307-309
In Christi nomine.
Noverint universi quod nos, frater Berengarius Didacus, abbas monasterii de Benifaçano, scienter et consulte, cum consilio et voluntate totius conventus, per nos et successores nostros damus, concedimus atque imperpetuum constituimus vobis, Raymundo Aguilera, et Bernardo Aguilera, et Perpinyà Aguilera, et Guillermo Tolta, et Arnaldo Pome, et Arsendi Laure, et vestris successoribus, ad populandum, illum locum qui nuncupatur Fredes, cum omnibus terminis suis.
Et affrontat de prima parte in termino de Raphalgarino, et de secunda parte in termino de Boxar, et de tertia parte in hereditate Petri de Secanello, et de IIII vero parte in cingulo saxorum vallis de la Tenalla, quod vadit ferire al saltum Frigidum.
Sicut affrontatur et determinatur locus predictus, cum omnibus suis terminis, sic eum vobis et vestris damus atque in perpetuum constituimus, cum introitibus et exitibus ac melioramentis, a celo usque in abisum, per omnia loca, et cum terris cultis et incultis, et cum fontibus et aquis et aquarum ductibus, et cum pratis et pascuis, et lignis, et generaliter cum omnibus aliis pertinentiis suis, ut melius dici vel intelligi potest, ad omnes vestras vestrorumque voluntates in perpetuum faciendas.
Sub tali vero conditione predicta omnia vobis tradimus atque constituimus, quod vos et vestri et omnes habitantes in dicto loco, bene et fideliter laboretis et excolatis terras predicti termini, et detis nobis et nostris fideliter de omnibus fructus intus in areis et in vineis, quartam partem et decimam, et eclesie primiciam integriter.
Et requiratis semper nuncium nostrum cum quo predictos fructus dividatis.
Et aliter eos a predictis areis et vineis minime abstrahere valeatis, donec divisi sint ut dictum est.
Et quod quolibet anno semper de loco predicto Frigidum deferatis nobis et successoribus nostris, usque ad monasterium predictum, XXXª kaficia frumenti vel alterius bladi, cum animalibus vestris, et nos teneamur vobis providere in comestione una hora, diei in qua deportabitis nobis bladum.
Et si vos vel vestri predictas hereditates vendere vel impignorare volueritis, faticam decem dierum in nobis vel successoribus nostris exigatis, et si eas pro comuni pretio retinere voluerimus, licitum habeamus.
Sed autem transactis X diebus predictis, vestram inde faciatis voluntatem vestris consimilibus nominatim abstractis, et exceptis militibus et sanctis.
Preterea, si vos vel vestri pullos nutrieretis, detis nobis semel in anno unum tantum pro decima.
De porcellis quoque detis nobis decimam tantum; de agnis etiam, et edulis detis nobis et successoribus nostris decimam in festo Paschatis, et primiciam ecclesie.
De caseis vero, et de lana, et etiam de pulinis, cuiuscumque generis sint, nil nobis detis pro decima vel primicia, nisi illud quod consuetum est vel fuerit in Morella.
Item, damus et concedimus vobis et vestris quod quilibet vestrum, pro hereditate sua, habeat semper mediam fanecatam terre pro ferreginale, francham ex quarto et decima et primicia, ad opus animalium vestrorum. Set si alios fructus ibi feceritis vel predictos venderitis, detis nobis ex illis quartam partem et decimam et primiciam quem ad modum de aliis hereditatibus superius dictum est.
Item, damus et concedimus vobis mediam phanecatam terre propter ortum, francham ex quarto, dando nobis ex fructibus eiusdem decimam et primiciam tantum, quam mediam fanecatam quilibet vestrum habeat pro hereditate sua vel ratione sue hereditatis.
Item, damus vobis et vestris inperpetuum, fabricam dicti loci utendum ex ea ad voluntatem vestram.
Item, damus vobis et vestris bovalare, quod bovalare limitetur et asignetur ad cognitionem vestram et vestrorum virorum, secundum magnitudinem loci.
Item, damus et concedimus vobis et vestris, quod quilibet vestrum possit accipere ligna minuta et grossa ad quoslibet usus suos, et etiam ad dandum, vendendum, in hunc videlicet modum quod nullus vestrorum ponat carpentarium in nemore nec in simili faciat duodenam quadratum ad vendendum, nisi de lignis et arboribus que per ignem destrui oporteret in hereditatibus excolendis.
Item, volumus et concedimus vobis et vestris quod pro predictis hereditatibus nobis vel nostris aliud servitium, nisi illud quod superius expressum est, prestetis vel faciatis.
Imo, vos et vestros nominatim absolvimus ab exactione et questie, seu tallie et exercitus seu cavalgate, excepta in omnibus regia potestate.
Retinemus tamen in predicto loco Frigidum quamdam domum in qua est granerium fundatum, et aliam que est in area, et etiam officium tabellionatus, foro vel consuetudine Valentie non obstante.
Item, retinemus in vobis et successoribus quod bladum per vos habitum in predicto loco et termino alibi quam in molendinis nostris molere non presumatis, dum tamen molendina nostra parata sint ad molendum.
Et etiam quod nullus vestrorum possit construere molendinum in predicto termino vel in aliquo acaptare.
Et retinemus etiam quod panem vestrum alibi quod in furno vel in furnis nostris decoquere presumatis, sic tamen predictum panem ibi decoquatis ad consuetudinem ville seu castri Morelle.
Volumus tamen quod semper tanquam fideles vasalli et legales sitis obedientes in omnibus, pro posse vestro et ad hoc obligati; et quod alium dominum neque patronum in predicto loco et termino eligatis, nisi nos et nostros; et semper in posse nostro teneamini ius firmare pro omni querimonia, et non in posse alterius domini. Nec ad complementum justicie faciendum, alium dominum requiratis nisi nos et nostros.
Et sic, nos et nostri erimus vobis et vestris legales patroni et actores contra cunctas personas, et vos et bona vestra pro posse nostro deffendemus et predicta omnia vobis et vestris fideliter observamus et observari faciemus, nunc et semper, secundum forum Valentie ad quem sitis in dicto loco populati in omnibus aliis que hic non comprehenduntur.
Et ut presens donatio seu concessio maiori gaudeat firmitate, nos frater Berengarius, predictus dominus abbas, eam sigillo nostro et subscriptione conventus et nostra duximus roborandum.
Quod est actum in monasterio de Benifaçano, VI kalendas ianuarii, anno Incarnationis Domini Mº CCº LXº sexto.
Sig+num fratris Berengarii Didaci, abbatis, qui predicta omnia laudo et firmo.
Sig+num fratris G., prioris. Sig+num fratris G., operarii. Sig+num fratris A. d'Oden. Sig+num fratris G. de Artesa. Sig+num fratris G. de Segur, cellerarius minor. Sig+num fratris Bernardi Stephani. Sig+num fratris Bernardi de Sancto Sebastiano. Sig+num fratris Hugeti de Marsano. Sig+num fratris Jacobi, cantoris.
Testes sunt A. de Solsona, Piquer, P. d'Egual, Simonet Rogerius.
Sig+num Salvatoris Rubei, notarii publici Morelle, qui hoc scripsit.
1269, maig 4
L'abat del monestir de Benifassà atorga la carta pobla del lloc de Malgraner, situat a la vall del monestir
Edició d'Enric Guinot Rodríguez. Les cartes de poblament medievals valencianes. València 1991, pp. 317-319
Noverint universi, quod nos, frater Berengarius de Conquavella, abbas de Benifaça, cum consilio et voluntate totius conventus dicti monasterii, damus et concedimus atque deliberamus inperpetuum vobis, Johanni Vitali, et Johanni Franco, et Petro Francho, et Berengario Tatger, et vestris successoribus, cui vos volueritis, quondam locum nostrum qui vocatur Malgraner.
Et affrontat de prima parte ad covam Fumatam, et deinde revertitur per ipsam serram que ibi incipit, sicut aque vertuntur versus vallem Malgranerii, usque ad aquam que descendit per rivum de Benifaçano, et ascendit per primam serram que ibi incipit similiter, sicut aque vertuntur in predicto valle, et revertitur per ipsam serram usque ad podium dicti Castellar, ita revertitur ad predictam covam Fumatam.
Sicut hec predicte affrontationes concludunt et determinant, cum introitibus et exitibus, et melioramentis cunctis suis pertinentiis, a celo usque in abissum, per omnia loca, sic damus vobis et vestris, tali videlicet modo, ad bene laborandum et colendum, quod vos et vestris successores teneamini dare nobis et nostris successoribus inperpetuum novenam partem, et decimam et primiciam capellano vestro, panis, vini, olei et omnibus fructuum sive seminum terre, bene et fideliter, sine aliqua fraude et dolo et sine omni nostra nostrorumque missione.
Et etiam, quod non possitis levare predictos fructuus sine nostro nostrorumque nuncio vel baiulo.
Et quod portetis etiam totam nostram partem bladuum sive seminum quam ibi habuerimus usque ad nostrum molendinum superius, sine omni nostra nostrorumque missione.
De croceo autem dabitis nobis et nostris decimam, et primiciam vestro capellano.
Et etiam de omnibus que habetis in ortis vestris, dabitis nobis et nostris decimam, et primiciam capellano vestro, preter spinargia, de quibus non teneamini nobis et nostris dare nichil.
Item, dabitis nobis nostris decimam, et primiciam vestro capellano, de agnis et edulis, et porcellis, et pullis et de omnibus aliis rebus sicut in aliis aldeis Morelle est vel fuerit consuetum.
Exceptamus etiam quod vos nec vestri nullo tempore aliqua ratione non possitis construere molendinum vel molendina, vel de aliquo acaptare in dicto loco.
Imo, teneamini molere vos et vestri totum vestrum bladum ad molendina nostra.
Exceptamus etiam de hac donatione domos, et vineam et campum que iam dedimus cum instrumento iam facto, sicut in ipso instrumento plenius continetur.
Exceptamus etiam quod vos vel vestri, de lignis que ibi sunt vel erunt, non possitis facere "tall" vel mitere carpentarium ratione vendendi vel alienandi alicui persone, sine nostri nostrorumque voluntate, nisi tantummodo ad usus vestros vestrorumque in domibus faciendis et doliis.
Et etiam, quod si forte vultis aliquam somadam portare de teda vel de lignis, cum proprio iumento vestro possitis facere libere ac quiete.
Insuper, promittimus vobis et vestris quod non constringemus vos vel vestros inperpetuum ad faciendum peytam, ost, cavalcata, vel aliquod aliud coactum servitium per nos vel nostros, excepto defendatis terre.
Item, recognoscimus et confitemur nos recepisse a vobis LXXX solidos regalium Valentie pro intrata.
Omnia insuper supradicta damus, concedimus ac inperpetuum tradimus vobis et vestris ad dandum, vendendum, impinorandum, alienandum, et quoquomodo inde facere volueritis inperpetuum, exceptis militibus et sanctis, pro ut melius superius suprascriptum est.
Et quod vos sitis boni et fideles et legales vassallos in omnibus bonis nostris ac iuribus servandis, procurandis ac defendendis, pro ut boni vassalli debent facere domino bono suo.
Et versa vice, nos, predicti Johannes Vitalis, et Johannes Franch, et Petrus Franch, et Bernardus Tatger, per nos ac omnes nostros successores, promittimus et convenimus vobis, dicto domino Berengario abbati, vestrisque successoribus inperpetuum, omnia supradicta servare, et quod erimus vobis et vestris fideles, boni ac legales vassalli in omnibus vestris procurandis, et dandis ac custodiendis, prout superius plenius scriptum est.
Quod est actum IIIIº nonas madii, anno Domini Mº CCº LXVIIIIº.
Sig+num Johanni Vitali. Sig+num Johanni Francho. Sig+num Petri Francho. Sig+num Bernardi Tatger, nos, qui hoc firmamus et concedimus, laudamus.
Testes sunt huius rei Guillermus d'Alçamora, et Petrus d'Oden, et Petrus Talere.
Sig+num fratris Berengarii, dicti abbatis. Sig+num fratris Guillermi, prioris. Sig+num fratris B., subprioris. Sig+num fratris Guillermi, operarii. Sig+num fratris Arnaldi Peregrini.
Sig+num Guillermi de Securo, notarii publici Morelle, qui hoc scripsit.
© 2006 - Universitat Jaume I - Arxiu virtual Jaume I